МӘДЕНИЕТ ҮЙЛЕРІНДЕ БОС УАҚЫТТЫ ТИІМДІ ӨТКІЗУДІҢ МАҢЫЗЫ
Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университетінің
студенті Бағашар Ырысалды Қуандыққызы
Жетекшісі: аға оқытушы, магистр, Коспагарова Асем Кабидолдаевна
Аңдатпа: Негізінде айтқанда мәдениет үйі ол тек қана мәдениет үйі бола қоймай ішінде әр түрлі көріністер болады. Мәселен театрлар, спорт кешендері, концерттер. Мәдениет үйіне бара отырып өзіміздің рухани мәдениетімізді дамытамыз. Қазіргі далалар көбінесе электронды нәрселермен айналысатын болғандықтан, мәдениет үйлері сиякты көптеген нәрселерді дамыту қажет.
Кілт сөзі: Халықтың рухани мәдениетін көтеру және өнерлі азаматтардың шығармашылықпен айналысуына жағдай жасау.
Аннотация: Ведь Дворец культуры-это не только дом культуры, но и видовой. Например, театры, спортивные комплексы, концерты. Ходя в Дом культуры, мы развиваем свою духовную культуру. Так как нынешние степняки в основном заняты электронными вещами, многое нужно развивать, например, дома культуры.
Ключевое слово: Повышение духовной культуры народа и создание условий для творчества творческих людей.
Annotation: In fact, the House of Culture is not only a house of culture, but also has a variety of views. For example, theaters, sports complexes, concerts. Going to the House of Culture, we develop our spiritual culture. Since today's steppes are mostly engaged in electronic things, many things need to be developed, such as houses of culture.
Keyword: Raising the spiritual culture of the people and creating conditions for creative people to be creative.
Кіріспе
Қазақстандағы "сарайлар мен мәдениет үйлері" деген кіші бөлімде қазақстандық сарайлар мен мәдениет үйлері орналасқан. Мұнда қалалық мерекелер, жергілікті және келген жұлдыздардың концерттері, түрлі іс-шаралар өтеді, қызығушылық үйірмелері жұмыс істейді, шығармашылық орталықтар орналасқан. Мәдениет сарайлары мен үйлерінің басты бағыты - мәдени - демалыс қызметі.
Мәдениет үйі-клуб мекемесі, мәдени-бұқаралық және ағарту жұмысының орталығы.
КСРО-да мәдениет үйлерінің келесі жіктелуі орын алды:
Мәдениет министрлігінің қарамағындағы аумақтық;
кәсіпорындар, мекемелер, оқу орындары және т. б. ұйымдардың кәсіподақтарының мәдениет үйлері;
зиялы қауым мәдениет үйлері: актер үйі, мұғалімдер үйі және т. б;
пионерлер мен оқушылар сарайлары мен үйлері;
халық шығармашылығы үйлері.
КСРО-дағы командалық-әкімшілік жүйе жағдайында Мәдениет үйлерін басқару қазіргі уақытта посткеңестік кеңістікте муниципалды және Мемлекеттік басқарудың жоғары органдары тағайындайтын мәдениет үйлерінің (мәдениет сарайларының) әкімшіліктері арқылы жүзеге асырылды және жүзеге асырылуда, бұл бүгінгі күні Мәдениет үйлерінің (Мәдениет сарайларының) ең кең және мемлекет тарапынан ұйымдастырылмаған әуесқойлардың шынайы орталықтарына айналуына айтарлықтай кедергі келтіреді халықтық өнер, демократия мен өзін-өзі басқарудың жаппай мектептері, азаматтық қоғамның материалдық-техникалық негізі.
Мәдениет үйлері-бұл адамдардың қоғамдық және мәдени өмірінің орталықтары. Көбінесе мәдениет үйі-ауыл жастары мен егде жастағы адамдар бос уақыттарын өткізе алатын жалғыз орын. Соңғы жылдары стратегияда мәдениетке көп көңіл бөлінді. Қазір мәдениеттер үйі көбейіп келе жатыр, себебі көп жастар және егде адамдар бос уакыттарын осы мәдениет үйінде өткізітіндіктен. Мәдениет үйіне барып театр өнерін тамашалайды және концерттер көреді.
Мәдениет сарайларының екі негізгі категориясы болды: мемлекет меншігіндегі және кәсіпорын меншігіндегілер. Әрбір қалада, колхозда, совхозда орталық сарай немесе Мәдениет үйі болды. Ірі өнеркәсіптік кәсіпорындарда тиісті кәсіподақтар басқаратын өздерінің Мәдениет сарайлары болды.
Мәдениет сарайлары тағы бір маңызды мақсатты атқарды: оларда коммунистік партияның, комсомолдың және т.б. облыстық бөлімшелерінің жергілікті съездері мен конфер
Ауылдық мәдениет үйлері-бұл ауылдағы адамдардың қоғамдық және мәдени өмірінің орталықтары, рухына жақын адамдарды біріктіретін орын,енциялары болды.
Ауылдық мәдениет үйлері "тірі" ауылдық елді мекендердің көпшілігінде жұмыс істейді, бірақ олар көбінесе қиындықпен өмір сүреді. Олар барлық қолайсыз жағдайларға қарамастан, көбінесе жергілікті мәдениет қызметкерлерінің ынта-жігерінің арқасында аман қалды.
Алайда, олар кеңестік мәдениетті отырғызып қана қоймай, мәдениет үйлері ондаған жылдар бойы жергілікті дәстүрлерді халық әндері мен би ансамбльдері, кейбір қолөнер үйірмелері арқылы сақтап, дамытуға тырысқан орталықтар болды. Мысалы, Мәдениет үйінің меңгерушісі дәстүрлі халық әні мен халық биінің ансамблін басқара алады-бұл жағдайда фольклористердің айтуынша, ол дәстүрлі мәдениеттің иесі және сонымен бірге оның қайталаушысы.
Мәдениет үйлерін, ең алдымен, елдің орыс аймақтарында қолдау мәселесі өткір тұр. ХХ ғасырда Ресей Федерациясының барлық халықтары зардап шекті, бірақ орыс халқы ең көп зардап шеккендердің бірі. Оның дәстүрлі мәдениетін сақтау үшін ресурстар қажет-ақша да, адам да. МҮ бұл үшін жеткілікті форма, бірақ оның кемшілігі бар-бұл мекемелердің ресми-бюрократиялық сипаты. Тіпті дискотекалар жиі "кене үшін" жасалады, жастар ол жерге бармайды! Әрине, егер Мәдениет үйлерін жаңғыртатын болсақ, үй-жайларды жөндеу және заманауи жабдықтар орнату ғана емес, сондай-ақ қызықты әрі сұранысқа ие болатын жаңа форматтарды ойлап табу қажет.
Ауылда көбінесе мәдениет үйлерінің жанында жұмыс істейтін кітапханалармен бірдей. Олардың көпшілігі ресми түрде жұмыс істейді, кітапханашылар ставкада жұмыс істейді, мысалы, ауыл шаруашылығы бойынша жаңа кітаптар жоқ. Және бұл ең маңызды! Барлық жерде дерлік Интернет бар екеніне қарамастан, ауылда бұл жеткіліксіз екеніне сенімдімін. Егер кітапханашы әдістемелік жұмысты да, ағартушылық жұмысты да жүргізбесе, МҮ-ді қайта құру бағдарламасын іске асырудың мәні жоқ. Бөлмені жөндеп, оны бірден ресурстармен-жаңа кітаптармен, қызықты кітапханашымен, кәсіби дәріскерлермен толтыру керек.
Мәдениет сарайы немесе Мәдениет үйі-бұрынғы Кеңес Одағы мен Шығыс блоктың қалған бөліктеріндегі ірі клуб үйлерінің жалпы атауы .
Кеңес Одағында Мәдениет үйінің жүйесі сонау 1880 жылдары құрылған Императорлық Ресейдің Халық үйі жүйесіне негізделген. Оның бірнеше нұсқалары бар: Өнер сарайы, Спорт сарайы, Пионерлер сарайы, Металлургтер сарайы, Қызыл Армия үйі және т.б.
Бұл демалыс және хоббидің барлық түрлеріне арналған мекеме болды: спорт, коллекция, өнер және т.б.;
Мәдениет сарайы бірнеше мақсатқа арналған бөлмеге арналған. Әдеттегі сарайда бір немесе бірнеше кинотеатрлар, концерт залдары, би студиялары (халық биі, балет, бал биі), әртүрлі хобби топтары, радиоәуесқойлар топтары, әуесқойлық-театр студиялары, әуесқойлық музыкалық студиялар болды. және оркестрлер, лекторийлер және т.б.
Топтар қатысушылардың жас ерекшеліктеріне қарай балалардан бастап зейнеткерлерге дейін бөлінді. Қоғамдық кітапхана кейде Мәдениет сарайында да болған болуы мүмкін. Барлық әуесқойлық топтары соңғы кездерге дейін ақысыз болды, ресми түрде мойындалмаған көптеген хоббилер «өзін-өзі өтеу» негізінде орналастырылды. Мәдениет сарайы кейде «клуб» деп аталды, бірақ бұл оның мүшелікке негізделгенін білдірмейді.
Ресми риторикада бұлардың бәрі кеңес жұмысшылары мен балалардың «мәдени бос уақытын өткізуге» көмектесу және ішімдік ішу, бұзақылық сияқты «мәдениетсіз демалыспен» күресу керек еді.
Сарайлар немесе мәдениет үйлері Кеңес Одағының алғашқы күндерінде енгізіліп, бұрын «Халық үйлері» деп аталатын рөлді мұра етті. Тағы бір әсер қалдырғаным-Халық мәдениет үйіне ресми емес сапардан. Бұл жерде зауыт кварталында демалыс алаңдарымен қоршалған, бір үлкен театрмен, төрт кішірек акт залымен, клуб жиналыстары, демалыс пен ойындарға арналған елу бөлмесі, кәсіподақтардың штаб-пәтері бар, құны екі миллион доллар тұратын тамаша жаңа ғимарат болды. дәлірек айтсақ, түнде — орташа күндік бес мың адамға. Үкімет салған және басқаратын шығар?
Жоқ, бірақ кәсіподақтардың ерікті күш-жігерімен, олар бұл нысандарды ұжымдық өмір сүру үшін өздеріне жалақыларының екі пайызын төлейді. Палата штаттан тұрады және оны өзі сайлаған офицерлер басқарады. Өзіміздің жұмысшыларымыздың салыстырмалы түрде әрекетсіздігі мен өз елімдегі ұқсас кәсіпорындардың квазифайлантроптық сапасына қарама-қайшылықтар ауыр әсер қалдырды. Рас, бұл үй-Ленинградта тағы бір ұқсас үй бар-коммунистік теориямен және практикамен ішкі және қажетті байланысы жоқ. Осыған ұқсас кез келген ірі заманауи өнеркәсіп орталығында болуы мүмкін. Бірақ мұндай жағдай басқа және жоғары дамыған өнеркәсіп орталықтарында жоқ.
Мәдени-демалыс қызметі бос уақытын әртүрлі тәсілдермен өткізетін адамдардың іс-әрекетінің әртүрлі нысандары ретінде түсініледі - бұл біздің әрқайсымыз өз қалауымыздан, қызығушылықтарымыздан, сондай-ақ мәдени және интеллектуалдық даму деңгейінен туындайды. Сонымен қатар, бос уақыттың әртүрлі формалары әдетте белгілі бір қауымда қабылданған сұлулық, шығармашылық, спорт және т.б. туралы тарихи, этникалық және трендтік идеяларға байланысты.
Біздің барлығымызға кәсіптердің сипатын өзгерту қажеттілігі тән, сондықтан адам күнделікті орындалатын негізгі кәсіби міндеттерден басқа, бос уақытын физикалық және эмоционалдық күштерді қалпына келтіретіндей етіп ұйымдастыруға ұмтылады. Адамдар бос уақытын өзіне және басқаларға пайдаға да, зиянға да өткізе алатыны анық - бірінші нұсқа барлық жағынан жақсырақ.
Кішігірім ауылдық елді мекендерде осындай аз көлемдегі мекемелер «клубтар» деп аталды, олардың негізгі қызметі би кештері мен кино болды.
Аула қасбетінің қабырғасының жоғарғы бөлігінде ленталық саңылау жасалды. Бүйірлік қасбеттердің жоғарғы витраждары қиғаш реттелген жалпақ төртбұрышты плиталардан тұратын төрт қатарлы тормен жабылған.
Олар екі-екіден жақын және көршілес қатарларда бір-біріне қатысты ығысқан. Батыс қасбетінде жоғарғы бөлігінде қатты қоршаумен шағын лоджиялар бар.
Тәуелсіздік жылдарында Спорт сарайы өз иесін бірнеше рет ауыстырды, осыған байланысты оның жұмыс істеуінде және Қазақстанда спортты дамытуда проблемалар туындады. Мәселелер 2000 жылдардың басында мемлекеттік басқаруды орталықсыздандыру және реформалау деп аталатын, кейін Спорт сарайының Спорт министрлігінің меншігінен және басқаруынан Алматы қаласы әкімдігінің коммуналдық меншігіне өтуінен басталды.
Әкімдіктің коммуналдық меншігінде болған уақыт ішінде Сарай тозып, материалдық-техникалық жағдайы нашарлады, әкімдік тарапынан оны қалпына келтіру және жөндеу бойынша шаралар қабылданбады. Осыған байланысты 2008 жылы Мәдениет және спорт министрлігінің бақылауындағы Спорт сарайын республикалық меншікке қайтару туралы шешім қабылданып, содан кейін оны күрделі қайта құру және материалдық-техникалық қайта жарақтандыру жұмыстары жүргізілді. 2018 жылға дейін Спорт сарайында ешкімнің проблемасы болған жоқ және оның республикалық әкімшілігіне шағымданбады, соған қарамастан әкім Байбек сарайды әкімдіктің коммуналдық меншігіне беру мәселесін көтерді.
Сұрақтың қисынсыздығына қарамастан және әкімдік сарайын иеленудің бұрынғы тәжірибесін ескере отырып, әкімнің өтінішін Премьер-министр Сағынтаев әлі де қолдап, Мәдениет және спорт министрлігіне Спорт сарайын жеке меншігіне беруді тапсырды.
Қорытындыcында
Ересектер мен балалардың бос уақытын ұйымдастыруда мәдениет үйлері, шығармашылық орталықтар, спорт клубтары және т.б. Мұндай мекемелердің мүмкіндіктері өте кең-олар адамдарға келесілерді ұсынады:
-спорт секцияларында жаттықтыру, дене шынықтыру дағдыларын дамыту, денсаулықты нығайту;
-театр курстарына бару, спектакльдер мен қойылымдарға қатысу;
-вокалға, музыкалық аспаптарда ойнауға, би билеуге үйрету;
-шет тілдерін оқыту бойынша топтардағы сабақтар;
-сурет салу, мүсіндеу дағдыларын алу, халық қолөнерінің әртүрлі түрлерін меңгеру, т.б.
Қолданылған материалдар:
Клубтық мекемелер // Большая советская энциклопедия : [30-б.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-ші басылым. — М.: Советская энциклопедия, 1969-1978.
Главполитпросвет // Большая советская энциклопедия : [30-б.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-ші басылым. — М.: Советская энциклопедия, 1969-1978.
Халық үйлері / / Мәскеу: Энциклопедия / Бас ред. С. О. Шмидт; құраст. М. И. Андреев, В. М. Карев. — М.: Үлкен орыс энциклопедиясы, 1997. — 976 б. — 100 000 дана. - ISBN 5-85270-277-3.
