Синтаксис. Сөздердің байланысу тәсілдері.

Өскемен қаласы әкімдігінің «№ 7 орта мектебі» КММ

қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі Ж.М.Жакиянова

Сабақтың тақырыбы. Синтаксис .Сөздердің байланыс тәсілдері мен түрлері. 
Сабақтың мақсаты: 
Синтаксис бойынша теориялық білімдерін практикада көрсету 
Сабақтың міндеті: 
Білімділік: Синтаксис бойынша білімдерін жинақтап практикада көрсете біледі. Синтаксистің зерттеу обьектілерін анықтап, ерекшеліктерін баяндайды. (теория→практика→теория) 
Дамытушылық: Тапсырма беру арқылы шығармашылық белсенділіктері, қызығушылықтары арттырылады. 
Тәрбиелік: Өзіндік пікір айтады және қорғай біледі. Басқаның пікіріне құрметпен қарайды. Ұлы Абайдың даналығына үңіліу арқылы өз бойларына адамгершілік, парасаттылық , ізеттілік қасиеттерін дәріптейді.
Сабақтың типі: білім бекіту. 
Сабақтың түрі: қайталау сабағы. 
Сабақтың әдіс-тәсілдері:
 түсіндіру, «Ой шақыру» әдісі, салыстыру, сұрақ-жауап, «Жүректен жүрекке» тренингі, диалог, ойсергек, көрнекілік, сұрақ-жауап, топтық жұмыс, талдаулар, іздендіру тапсырмалары,«Жағымды сөздер».

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайдтар, плакат, маркерлер, А4 парағы.

Пәнаралық байланыс: Қазақ әдебиеті. 
Сабақтың барысы. 
Ұйымдастыру. Оқушы назарын сабаққа аудару.

Сабаққа жағымды психологиялық жағдай туғызу «Жүректен жүрекке » тренингі

Топқа сөздердің байланысу түрлерінің 5 түріне сәйкес суреттер таңдау арқылы топтастыру.(№ 1слайд)Топтық жұмыс жасау ережелерін еске салу.

( № 2 слайд)Эксперттік топқа өз тапсырмаларын жеке түсіндіру, бағалау парақтарын ұсыну.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын оқушылармен бірге анықтау.( № 3 слайд)

Топтық жұмыс
1. «Даналыққа үңілсек» Ұлы ақынның айтылған накыл сөзін табу.Тапсырмаға 3 мин. уақыт беріледі (Таймерді қосу)( № 4 слайд)

2.Сөздердің байланысу тәсілдерін түсіндіру ( № 5-9 слайд )

Білімдерін бекіту (№ 10-14слайд)

Эксперттік топ мүшелеріне сөз беру.

3. Сөздердің байланысу түрлері .Окушылар топта жұмыс істеу арқылы өздері түсіндіріп шығады, әр топтың алдында өздеріне тиісті материал бар) (Таймер 6 мин)

Білімдерін бекіту (№15-19 слайд) (6мин)

4. Семантикалық карта (5 мин)
Сөз тіркесінің екінші сыңарын тауып, байланысу түрін анықтау

Мысалдар -----барамыз------маржан------жазушысы-------оқиды------сақтау-----көзі------үй
1. халық
2. денсаулықты
3. біз
4. Айман
5. күннің
6. білгенге
7. біздің

5.Сәйкестендіру тапсырмасы (5 мин)
Кемеге міну -------- қиысу
Менің арманым -------- меңгеру
Марат айтты ---------- матасу
Анаммен сөйлестім --------- қиысу
Ол келмек -------- матасу
Ақын тойы -------- меңгеру

Эксперттік топ мүшелеріне сөз беру.

6. Тест жұмысы (компьтерде орындау) (8 мин)
1. Сөздердің байланысу түрлері нешеу?
а) 2
ә) 4
б) 3
в) 5
2. Сөз тіркесін көрсет
а) қызыл күрең
ә) мөлдір су
б) ұшып тұрды
в) тіс жармады

3. Қиыса байланысқан сөздерді тап
а) жаңа қоныс
ә) көлікпен бару
б) сегізінші сынып
в) олар айтады
4. Матаса байланысқан сөздерді тап
а) бүгін келу
ә) балаша қуану
б) оқуға құмар
в) анамның тілегі
5. Меңгеріле байланысқан сөздерді тап
а) он оқушы
ә) бормен жазу
б) әдейі жіберу
в) биыл бітіру
6. Сөздердің байланысу тәсілдері нешеу?
а) 5
ә) 4
б) 3
в) 2
7. Сөздердің септеулік шылау арқылы байланысын көрсетіңіз
а) бекерге қиналу
ә) жиналыстан кейін келді
б) оның жоспары
в) дәл өзі
8. Сөйлемдегі меңгеріле байланысқан тіркес қайсы?
Сол сияқты нағыз шиеленіс шегіне жеткен жауынгерлердің бойына сабыр, қайрат қайтып оралды.
а) сабыр, қайрат оралды
ә) нағыз шиеленіс
б) шегіне жеткен
в) жауынгерлердің бойына (компьтер бағаларын өзі шығарып береді)
Эксперттік топ мүшелеріне сөз беру.

7. Сабақты қорытындылау
- Бүгінгі сабақта не үйрендім, не білдім?

Рефлексия «Жағымды сөздер» тренингі
Біле бер, қанша білсең, - тағы тіле,
Жетерсің мақсатыңа біле - біле.
(Ж. Баласағұни)

Бағалау парағы

Ең жоғары ұпай 3 балл, ең төмен 1 ұпай

4. Семантикалық карта (5 мин)
Сөз тіркесінің екінші сыңарын тауып, байланысу түрін анықтау

Мысалдар -----барамыз------маржан------жазушысы-------оқиды------сақтау-----көзі------үй
1. халық
2. денсаулықты
3. біз
4. Айман
5. күннің
6. білгенге
7. біздің
5.Сәйкестендіру тапсырмасы (5 мин)
Кемеге міну -------- қиысу
Менің арманым -------- меңгеру
Марат айтты ---------- матасу
Анаммен сөйлестім --------- қиысу
Ол келмек -------- матасу
Ақын тойы -------- меңгеру

4. Семантикалық карта (5 мин)
Сөз тіркесінің екінші сыңарын тауып, байланысу түрін анықтау

Мысалдар -----барамыз------маржан------жазушысы-------оқиды------сақтау-----көзі------үй
1. халық
2. денсаулықты
3. біз
4. Айман
5. күннің
6. білгенге
7. біздің
5.Сәйкестендіру тапсырмасы (5 мин)
Кемеге міну -------- қиысу
Менің арманым -------- меңгеру
Марат айтты ---------- матасу
Анаммен сөйлестім --------- қиысу
Ол келмек -------- матасу
Ақын тойы -------- меңгеру

Бағалау парағы

Ең жоғары ұпай 3 балл, ең төмен 1 ұпай