Алматы облысы, Іле ауданы, Боралдай кенті«К.Әзірбаев атындағы №15 орта мектебі .Мемлекеттік коммуналдық мекемесі. Орындаған: Байманова Аяулым 8 сынып оқушысы Сейілхан Дана 8 сынып оқушысы
Тақырыбы:Қынаның пайдасы мен емдік қасиеті
Мақсаты : «Қына» өсімдігі туралы кеңірек мағұлматтар беру. Қазақстандагы емдік өсімдіктердің бірі-қынаның пайдасын тәжірбие тұрғысында дәлелдеу Міндеті : 1 .Қына өсімдігінің пайдасын зерттеу. 2.Дәрілік өсімдіктерді насихаттау. 3.Дәріханаларда дәрілік өсімдіктердің сатылуына ұсыныстар жасау. Жұмыстың нәтижесі : Демек, қына өсімдігі бронх, жөтел ауруын алдын алатын емдік шөп.Емдік суының пайдасы зор.Ол қызғылт түсті болады.
Қына- еркеше тірі ағза. Саңырауқұлақтардың бір бөлімі ретінде қарастырылады.
26000 түрі белгілі. Антарктидада 350 түрі.
Оңтүстік полюсте 7 түрі өседі.
Қынаны зерттейтін ғылым – лихенология.
Грекше “лиһен”- қына, “логос”- ілім.
Қыналар
Лихенология ғылымы ХҮІІІ ғасырдың соңында,
ХІХ ғасырдың басында пайда болды. Оның негізін
қалаушы- швед ғалымы А.Э.Ахариус. Орыс ғалымы
А.Н.Бекетов 1860ж «лишайник» терминін ұсынды.
Қыналар өте баяу өседі. Бір жылда 1-8 мм.
Қына “өсімдік пионері ” деп аталады. Себебі өсімдік
өспейтін жерлерге өсіп, тау жыныстарын бұзады,
кейін ол жерге басқа өсімдіктер өседі.
Қыналар 80-100 жылға дейін,кейбіреуі 600 жыл тіршілік етеді.
Қынаның құрылысы
Саңырауқұлақ
жіпшелерінен тұрады
Бір жасушалы
балдырлар – цистококк,
трентеполия және
цианобактериядан – носток,
хлорококк, глеокапса
түрлері кездеседі
Қыналардың маңызы
Тастардың бетінде өсетін қыналар сол жерде қына қышқылын бөліп, тастарды үгітіп, топыраққа айналады. Ол жерде өсімдіктер өседі
Ауа ластанса, қыналар тіршілігін жояды
Қант, спирт, бояу, лакмус алады
Ағаштың діңдерінде өсетін жер қынаны қайнатып, дизентерия ауруын емдейді
Табиғатта таралуы
Тастың
үстінде
Орманда
Тундрада
Қына
Антарктида
Шөл-
шөлейт
жерде
Оңтүстік
плюсте
Ормандарда , тундрада өседі
Тастың үстінде, ағаш діңінде өседі.
Қыналардың сан алуандығы
бұта қына
пельтигера
нефрома
стереокаулон
бұғы қына
құрттәрізді қына
кладония
цетрария
Қынаның қоректенуі
Балдырлар
Саңырауқұлақ
Саңырауқұлақ
жіпшелері балдырларға
құрамындағы су және
минералды заттарын
береді.
Балдырлар көмір
қышқылы газын,
суды сіңіріп, фотосинтез
нәтижесінде түзілген
ағзалық заттарды
саңырауқұлаққа
береді.
Қынаның көбеюі
Өсімді жолмен
Жынысты жолмен
Өсімді көбейгенде оның денесінде көптеген балдырлар мен саңырауқұлақ жіпшелерінің бөліктері қынаның қабықшасын жарып сыртқа шашылады. Әрбір бөліктен және денесінен бөлініп түскен бөлшектерден де қына өседі
Жынысты көбейгенде
саңырауқұлақтар сияқты
аскокарп ( жемісті дене)
пайда болады. Оның
ішінде жыныс жасушалары
ның қосылуы нәтижесінде
зигота түзіледі. Зиготаның
ядросы 3рет бөлініп, 8
аскокарп, ал зиготаның
қабығынан қалта (аско) пайда
болады. Аскоспоралар
шашылып, қолайлы жағдайда
өніп, саңырауқұлақ жіпшесіне
айналады, балдырлармен
Кездескенде ғана
қынаға айналады.
Қына пішіндеріне қарай үш топқа бөлінеді.
Қыналар
Жапырақ
тәрізді қына
Қабыршақты
қына
Бұта тәрізді
қына
Орманда ,
ағаш діңіне,
түбіріне жабысып
өседі.
Ағаштың діңіне,
тасқа жабысып
өседі. Сары,
қызыл, сұр,
көгілдір,қоңыр түсті.
Қарағайлы орманда
төсемікте өседі.
Ақшыл-жасыл түсті
Пармелия,
Ксантория
Лецидия , леканора
Бұғы мүгі (ягель)
Цетрария,
кладония
Тастағы қына
