"Сөйлем мүшелер" туралы деңгейлік тапсырмалар.

І деңгей тапсырмалары:

1. Сөйлемдерді көшіріп жазып, сөйлем мүшелеріне талда, тиісті

сызықтармен сыз.

1. Балапан ауладан дән тауып алды. 2. Дулат пен Индира мектепке қарай асығып барады. 3. Нұрила апасына тез бауыр басты. 4. Самал қуыршаққа көйлек тікті. 5. Серік доп ойнады. 6. Бағдат досына хат жазды.

2.Өлеңді оқып, тұрлаулы мүшелердің астын сыз.

1. Жұмбақтарды көшіріп жазып, шешуін тап. Сөйлем мүшелеріне талда.

І деңгей тапсырмалары:

1. Сөйлемдерді көшіріп жазып, сөйлем мүшелеріне талда, тиісті

сызықтармен сыз.

1. Балапан ауладан дән тауып алды. 2. Дулат пен Индира мектепке қарай асығып барады. 3. Нұрила апасына тез бауыр басты. 4. Самал қуыршаққа көйлек тікті. 5. Серік доп ойнады. 6. Бағдат досына хат жазды.

2.Өлеңді оқып, тұрлаулы мүшелердің астын сыз.

1. Жұмбақтарды көшіріп жазып, шешуін тап. Сөйлем мүшелеріне талда.

ІІ деңгей тапсырмалары:

1. Мақалдарды жатқа жазып, сөйлем мүшелеріне талда.

1. Бұрын шыққан құлақтан кейін шыққан мүйіз озады.

2. Ақыл көпке жеткізер,

Өнер көкке жеткізер.

3. Ақылды мақтанса, іс тындырар,

Ақымақ мақтанса, тіс сындырар.

1. Көп нүктенің орнына баяндауыш болатын сөздерді қойып жазу. Сөйлемнен тек қана тұрлаулы мүшелерді табу.

1. Сәкен табиғат көрінісі бейнеленген үлкен суретті ... . 2. Мая теледидардан қызық кино ... . 3. Шоқанның аты бәйгеден бірінші болып ... . 4. Даяна апасына бақшаның шөбін ... . 5. Дидар мен Думан көлеңкеде ... .

1. Орны ауыстырылып берілген сөздерді өз орындарына қойып, сөйлем мүшелеріне талда. Сөйлемдегі сөздердің байланысын тап.

   1. Самал, бармақшы, Сырым, тауға, мен.

   2. Ажар, бара жатып, мектепке, Мадиярдя, жолықтырды.

   3. Шыршалар, аулаға, біз, әкелеміз, үшін, отырғызу.

   4. Махмет, отыр екен, інілерімен, ойнап.

1. Мәтінді түсініп оқы.

Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, көшіріп жаз. Тұрлаусыз мүшелердің астын қажетті сызықпен сыз.

Бәйге

... бір тойда бәйге болды. Сабыр ... атқа мініп шапты. Басын ақ шыт ... байлап алды. Төреші бәрін қатар тұрғызып, қолындағы ... сілкіп қалды. ... дүбірлеп кетті. ... сатыр –сұтыр шаба жөнелді. Көк ала шаң ... көтерілді. Жүйріктер суырылып .. шыға бастады.

Керекті сөздер: Торы, орамалмен, үлкен, жалаушасын,

сәйгүліктер, дала, алға, аспанға.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Суретке қарап әңгіме құра. Құраған сөйлемдеріңнен тұрлаулы

және тұрлаусыз мүшелерді тап.

2. «Нан» тақырыбына мына сөздерді пайдаланып, өлең

құрастыр.

Нан.

... таңнан, ... ақ нан. ... әлі Таңдайымнан ... .

3. «Туғам өлкем» тақырыбына шағын шығарма жаз.

Құраған сөйлемдердегі тұрлаусыз мүшелерді сөз

таптарына тала.

4. Шешуі бұлақ, тауық, балық болатын жұмбақтар құрастыр.

Сөйлемдегі сөздердің байланысын тап.

1. Ұршық, қайық, ғарыш, терек, қыран сөздерінің әрқайсысына сөйлем құрап жаз. Тұрлаулы мүшелердің астын сыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Суретке қарап әңгіме құра. Құраған сөйлемдеріңнен тұрлаулы

және тұрлаусыз мүшелерді тап.

2. «Нан» тақырыбына мына сөздерді пайдаланып, өлең

құрастыр.

Нан.

... таңнан, ... ақ нан. ... әлі Таңдайымнан ... .

3. «Туғам өлкем» тақырыбына шағын шығарма жаз.

Құраған сөйлемдердегі тұрлаусыз мүшелерді сөз

таптарына тала.

4. Шешуі бұлақ, тауық, балық болатын жұмбақтар құрастыр.

Сөйлемдегі сөздердің байланысын тап.

1. Ұршық, қайық, ғарыш, терек, қыран сөздерінің әрқайсысына сөйлем құрап жаз. Тұрлаулы мүшелердің астын сыз.

Сөйлемнің бірыңғай мүшелері.

І деңгей тапсырмалары:

1. Жұмбақтардың шешуін тап. Бірыңғай мүшелердің астын сыз.

1. Тау, қыр, жазық, өзен, көл-

Қабырғада биік тұр.

Нансаң, кел же, өзің көр –

Бір қағазға сыйып тұр.

/ Карта/

2. Гүл секілді

Қызарады, көктейді.

Күн секілді,

Бірақ нұрын төкпейді.

1. Сөйлемдерді оқы. Бірыңғай мүшелерін тап. Олардың қандай сөйлем мүшесі екенін анықта.

Түйе сүтінен құрт, май, ірімшік алынады. Гүлжанардың салған

суреті әдемі, мазмұнды, көлемді болып шықты. Қанат

демалысын Астанда , Қарағандыды, Өскеменде, Атырауда

өткізді. Қала да егілген ақ, қызыл, сары, көк гүлдер мен

мұндалап тұр. Хайуанаттар бағынан маймылды, пілді,

қасқырды, жыланды көрдік.

3. Сөйлемдегі бірыңғай мүшелерге тиісті жалғауларды жалғап

жаз.

Қар астында өсімдік дәндерін құс..., тышқан... тауып жейді. Біздің еліміз алтын... , күміс..., мұнай..., мыс... бай өлке. Нанда жер..., гүл..., күн... иісі бар. Жылқы..., түйе..., қой..., сиыр..., сүт..., ет..., жүн..., теріс... адамға көп пайда келтіреді.

4. Мәтінді түсінік оқы. Бірыңғай мүшелерді көшіріп жаз.

Қазақстан таулары.

Қазақстанда Алтай, Тарбағатай, Қаратау, Ұлытау, Қазығұрт, Іле, Алатауы бар. Тау биіктеген сайын ауа райы салқындайды, ауаның қысымы кемиді. Ауа таза, мөлдір, салқын болады.Таулардың теріскей жағы салқындау, дымқыл болады, ал күнгей жағы жылырақ, құрғақтау болады.

ІІ деңгей тапсырмалары:

1. Көп нүктенің орнына керекті сөздер қойып жаз. Бірыңғай мүшелерді тап.

1. Зат есім, ... , ... , ... – сөз таптары.

2. Бастауыш, ... – тұрлаулы мүшелер.

3. Тыныс белгілеріне нүкте, ... , ... , жатады.

4. Ек, егін, ... – түбірлес сөздер.

1. Өлеңді жатқа жаз. Сөйлемнің бірыңғай мүшелерді тап. Сөйлем мүшелеріне талда.

Өсек, өтірік, мақтаншақ,

Еріншек, бекер мал шашпақ

Бес дұшпаның білсеңіз.

Талап, еңбек, терең ой,

Қанағат, рақым – ойлап қой-

Бес асыл іс, көнсеңіз. / Абай /

1. Сөйлемдерді көшіріп жазып, тиісті тыныс белгілерін қой. Сөйлемде қандай мүшелер кездесті?

1. Ана тіліміз ғылым білім қаржы қаражат саласында да кең қолдануға болатын қуатты құрал екенін көрсетеді. 2. Осы тайпаның адамдары шетінен алғыр өжет батыл айлакер екен. 3. Біздің еліміз тәуелсіз егеменді іргелі ел. 4. Сәбиттің бөлмесі кең таза жарық екен.

1. Көп нүктенің орнына қажетті бірыңғай мүше болатын сөздерді жаз.Сөйлем мүшесіне талда.

Біздің сыныптың оқушылары шетінен өнерлі, ... , ... екен.

Алмаз мәтінді мәнерлеп, ... , ... оқыды. Бақшада

сәбіз, ..., ... , ..., ...., ... өседі. Әр адам табиғатты қорғап, ... , ...

керек. Ыбырай Алтынсарин – педагог, ... , ... .

5. Төмендегі сөз тіркестерін пайдаланып, бірыңғай мүшелері бар сөйлемдер құрап жаз.

Сөз тіркестері: 1) Үш қыз, бес ұл 2) шаңғы, теуіп, коньки теуіп

3) асқар тау, айдын көл

4) ән айтты, би биледі

1. Өлеңді жатқа жаз. Бірыңғай мүшелерді тап. Тиісті тыныс белгісін қой.

Үй салайық сәнді кең

Топырақ үй алдымен

Құмды еле де тас тасы

Дайын тұрсын қақпасы.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Бірыңғай мүшелерді қатыстыра отырып, сұрақтарға жауап жаз.

1. Еңбек сабағына қандай құралдарды пайдаланасың?

2. Сынып кезекшісінің міндетіне не кіреді?

3. Сен қандай ақын, жазушылардың кітаптарын оқыдың?

1. Берілген суреттерге қарап, бірыңғай мүшелерді қатыстырып сөйлем құра. Қандай сөз табы екенін айт.

1. Құрамында бірыңғай мүшелері зат есім, сын есім, етістік болатын сөйлемдер құра. Қай сөзбен байланысқанын тап.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Бірыңғай мүшелерді қатыстыра отырып, сұрақтарға жауап жаз.

1. Еңбек сабағына қандай құралдарды пайдаланасың?

2. Сынып кезекшісінің міндетіне не кіреді?

3. Сен қандай ақын, жазушылардың кітаптарын оқыдың?

2. Берілген суреттерге қарап, бірыңғай мүшелерді қатыстырып сөйлем құра. Қандай сөз табы екенін айт.

3. Құрамында бірыңғай мүшелері зат есім, сын есім, етістік болатын сөйлемдер құра. Қай сөзбен байланысқанын тап.

Тақырыбы: Сөз таптары

І деңгей тапсырмалары:

1. Сөздерді оқып, оларға сұрақ қой. Сөздерді сөз таптарына талда.

Құмыра, алтау, әсем, қуыршақ, келе жатыр, қауіпсіз, гүлзар, жиырма үш, бейнеленген, қамшы, елгезек, Қаскелең, асау, сарбаз, жүз он бір.

1. Жұмбақтарды оқып, шешуін тап. Жұмбақты сөз таптарына талда.

Ақтылы қой шұбырып,

Жайыла алмай келеді.

Қойшы қуып, жүгіріп,

Қайыра алмай келеді. / Бұлт, жел /

1. Өтірік өлеңді сөз таптарына талда. Сан есім қай сөзбен байланысып тұрғанын тап.

Елу метр есіктен

Еңкеюмен шақ кірдім.

Жүз қасқырды өшіккен

Бір қозыға бақтырдым.

Күн көзі өте қоймайтын

Үй қаладым қар – мұздан

Футболшылар ойнайтын

Доп жасадым қарбыздан.

І деңгей тапсырмалары:

1. Сөздерді оқып, оларға сұрақ қой. Сөздерді сөз таптарына талда.

Құмыра, алтау, әсем, қуыршақ, келе жатыр, қауіпсіз, гүлзар, жиырма үш, бейнеленген, қамшы, елгезек, Қаскелең, асау, сарбаз, жүз он бір.

1. Жұмбақтарды оқып, шешуін тап. Жұмбақты сөз таптарына талда.

Ақтылы қой шұбырып,

Жайыла алмай келеді.

Қойшы қуып, жүгіріп,

Қайыра алмай келеді. / Бұлт, жел /

1. Өтірік өлеңді сөз таптарына талда. Сан есім қай сөзбен байланысып тұрғанын тап.

Елу метр есіктен

Еңкеюмен шақ кірдім.

Жүз қасқырды өшіккен

Бір қозыға бақтырдым.

Күн көзі өте қоймайтын

Үй қаладым қар – мұздан

Футболшылар ойнайтын

Доп жасадым қарбыздан.

ІІ деңгей тапсырмалары:

1. Жаңылтпашты жатқа жаз. Сөз таптарына талда.

Ақ шар ұшты,

Көк шар ұшты

Көп шар ұшты

Бес шар ұшты.

1. Берілген зат есімдерге тиісті сын есімдерді қосып, мағынасына қарай етістік ойлап жаз.

Әңгіме , көбелек, бұлт, асқабақ, бұрым, халық, бойжеткен,

орман, жазу.

Керекті сын есімдер: Ұзын, ақша, әсерлі, алып, өнерлі, ұзын,

ну, көркем, сұлу.

Үлгі: Әсерлі әңгіме айтылды.

1. «Сыңарын тап» ойынын ойнап көр. Араласқан сөздердің ішінен сын есім мен зат есімнен тұратын сөз тіркестерін тап.

Орман, үлкен, тәтті, жасыл, сай, қалың, жидек, бұлақ, шырша,

мөлдір, терең, машина.

1. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, сөйлемдерді сөз таптарына талда.

1. Самал қуыршаққа көйлек ... . 2. Бағдат ... хат жазды. 3. ... мақтанса, іс тындырар, ақымақ мақтанса ... сындырар.

1. «Сыңарым қайда?» ойынын ойнап көр. Ол үшін бағанның сол жағындағы сөздерді оң жағындағы сөздермен біріктір.

Қырық , ақ, қызыл, түстік, кәсіп, гүні,

қысты, еш, оң, жол, өнер, бел аяқ, беу, бір, қу,

құм, барыс

1. Жалпы есімдерді бірінші бағанға, жалқы есімдерді екінші бағанға бөліп жаз.

Құстар, Ертіс, ғалым, Сарыарқа, әнші, тасбақа, шекара,

Жаяу Мұса, итмұрын, Құтжол, көкөніс, Өзбекстан, Тұрар,

оқулық, көл, Каспий, гүлдер.

1. Сұңқар, көрші сөздерін жекеше түрде, көрермендер, ғарышкер сөздерін көпше түрде тәуелдеп жаз.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Құрамында зат есім, етістік, сын есім, сан есім бар 3 сөйлем ойлап жаз.

2. Суретке қарап әңгіме құрап жаз. Сөйлемдерді сөз таптарына талда.

3. «Ана тілім» тақырыбына төрт жол өлең құрастырып жаз. Құраған өлеңіңдегі сөздерді сөз таптарына талда.

1. Мақалдардың, жалғасын тауып жаз. Тапқан сөздерді сөз таптарына талда, қай сөзбен байланысқанын анықта.

1. Ақыл көпке жеткізер,

Өнер ... ... .

1. Берекені көктен тілеме,

Еткен ...

1. Жауға жалынба,

Досқа ...

4. Ердің құны- жүз жылқы

Ары - ...

5. Атадан жақсы ұл туса... ....

Елінің малын жейді.

Тақырыбы: Қыстырма сөз

І деңгей тапсырмалары:

1. Екі бағанды оқып салыстыр. Құрамындағы сөйлем мүшесі

болмайтын сөздерді тап.

1. Адамның ойлағаны үнемі бола берсе, 1. Әрине, адамның ойлағаны

өмірде мән де қалмас еді. үнемі бола берсе, өмірде

мән де қалмас еді.

2. Естігенде қуанып едік, ол бізді 2. Естігенде қуанып едік,

түсінбепті. амал не, ол бізді түсінбепті

3. Көшеде жүру тәртібіне ендігі жерде 3. Кешіріңіз, көшеде жүру

мұқият болармын. тәртібіне ендігі жерде

мұқият болармын.

4. Бүгін жаңбыр жауа қоймас. 4. Бүгін, сірә, жаңбыр жауа

қоймас.

1. Сөйлемді оқы. Қыстырма сөзді тап. Қыстырма сөздер сөйлемнің қай

жерінде келіп тұрғанын анықта.

1. Ғафу етіңіз, балалар да осында қалсын. 2. Жаңбыр қатты жауды, өкінішке орай, жоспарланған істің жартысын ғана өткізуге тура келді. 3. Осылардың бәрі де, неге екенін қайдам, қалаға үйір болып алды. 4. Айып болмаса, кітабыңызды оқи тұруға бола ма?

1. Берілген сөйлемдегі қыстырма сөздерді алып тастап жазып көр. Жазған сөйлемдердегі сөздердің байланысын тап.

1. Жалпы, автор жазып отырған шығармасын жақсы біледі

2. Шынымды айтсам, өзің бір қызық жан екенсің.

3. Ғұмыры егін егіп, нанға жарымаған кедей-кепшік, қайтсін, аядай жерін қызғышша қориды.

4. Шақырғанда келмедің, ұмытып- кеттің –ау, сірә.

ІІ деңгей тапсырмалары:

1. Көп нүктенің орнына тиісті қыстырма сөздерді қойып, сөйлемдерді

көшіріп жаз.

1. Киіктің лағы ... табынға ілесе алмады. 2. ... , бүгін де күн бұлтты болатын түрі бар. 3. Аңсап –ақ келіп едік, ... сахнаға ол шықпай қалды. 4. Мен ерекше толқыдым, ... бәрі де ойдағыдай аяқталды.

Керекті сөздер: амал не, бақытыма қарай, өкінішке орай,

меніңше.

2. Сөйлемдерді түсінік оқы. Осы сөйлемдегі қыстырма сөздерді алып

тастап жазып көр. Сөйлем мүшелеріне талда.

1. Мен де осылай боларын сезіп едім, өкінішке орай, сөзіме құлақ асты? 2. Жақсы адам көмегін ешқашан аямағанмен, көп жағдайда, сірә да оның қадірін біле бермейміз ғой. 3. Адамға ата-анадан дақын да жанашыр ешкім болмас, сірә. 4. Дегенмен, жүргізушінің епті қолы рульды оңды-солды бағдарлап, зулап келеді.

3. Тиісті тыныс белгілерін қойып, сөйлемдерді көшіріп жаз. Қыстырма \

сөздердің астын сыз.

Меніңше әзірге ешкімге жария етпеу қажет шығар. Түптеп

келгенде тезірек білім жинақтап, оны жүзеге асыру тиімді

болары сөзсіз. Асқардың осы уақытқа дейін келмегеніне

қарағанда, сірә, жиналыс туралы естімеген ғой. Қыс аяғы

созылып кете ме кім біледі.

4. Сөйлемдердегі төмендегі қыстырма сөздерді мағынасы үйлесетін

сөйлемдерге қосып көшіріп жаз.

Бұл қайда жүр десем, атасымен бірге мал қайыруға кеткен ғой.

Асылзат жарысқа қатысып келсін. Сен кеше қайда болғаныңды

айтпадың ғой. Уақытша екі күнге жайлауға екі шопанның көші

қатарласа қонуына тура келеді. Бүгінгі бір ғана кештің өзінде

Аяжан көп нәрсені білді.

Керекті қыстырма сөздер: айтпақшы, бәсе, өкінішке орай, міне,

ендеше.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Берілген қыстырма сөздерді қатыстырып сөйлем құра.

Біріншіден, бәлкім, сеніңше, мүмкін болса, қорыта айтқанда, түптеп келгенде.

1. Қыстырма сөздері бар бес сөйлем ойлап жаз. Қыстырма сөздер құрастырған сөйлемдеріңнің басында, ортасында, соңында келетін болсын.

1. Қыстырма сөздің ережесін жаз.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Берілген қыстырма сөздерді қатыстырып сөйлем құра.

Біріншіден, бәлкім, сеніңше, мүмкін болса, қорыта айтқанда, түптеп келгенде.

1. Қыстырма сөздері бар бес сөйлем ойлап жаз. Қыстырма сөздер құрастырған сөйлемдеріңнің басында, ортасында, соңында келетін болсын.

1. Қыстырма сөздің ережесін жаз.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Берілген қыстырма сөздерді қатыстырып сөйлем құра.

Біріншіден, бәлкім, сеніңше, мүмкін болса, қорыта айтқанда, түптеп келгенде.

1. Қыстырма сөздері бар бес сөйлем ойлап жаз. Қыстырма сөздер құрастырған сөйлемдеріңнің басында, ортасында, соңында келетін болсын.

1. Қыстырма сөздің ережесін жаз.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Берілген қыстырма сөздерді қатыстырып сөйлем құра.

Біріншіден, бәлкім, сеніңше, мүмкін болса, қорыта айтқанда, түптеп келгенде.

1. Қыстырма сөздері бар бес сөйлем ойлап жаз. Қыстырма сөздер құрастырған сөйлемдеріңнің басында, ортасында, соңында келетін болсын.

1. Қыстырма сөздің ережесін жаз.

Тақырыбы: Зат есімнің септелуі. Септіктер.

І деңгей тапсырмалары:

1. Бесік, көлік сөздерін септеп жаз.

2. Мәтінді түсініп оқы. Қарамен жазылған зат есімдердің қай септікте

тұрғанын сұрақ қою арқылы анықта.

Қайық.

Ертеде адамдар алғашқы қайықты да жасап шықты. Олар салға қарағанда мықты, сенімді болды. Қайық мініп, ашық теңізге шығу енді қатерлі көрінбейтін. Жуан бөрененің өзегін балтамен шауып ойық жасаса болды, қайық та дайын болады.

3. Өтірік өлеңді оқып, зат есімдерді тап. Оларға қай септіктің жалғауы

жалғанғанын анықта.

Міндім де тасбақаға аяңдадым.

Қудым да құмдауыттан қоян алдым.

Қояны сол араның семіз екен,

Көтеріп тасбақаға қоя алмадым. / Халық аузынан/

Тақырыбы: Зат есімнің септелуі. Септіктер.

І деңгей тапсырмалары:

1. Бесік, көлік сөздерін септеп жаз.

2. Мәтінді түсініп оқы. Қарамен жазылған зат есімдердің қай септікте

тұрғанын сұрақ қою арқылы анықта.

Қайық.

Ертеде адамдар алғашқы қайықты да жасап шықты. Олар салға қарағанда мықты, сенімді болды. Қайық мініп, ашық теңізге шығу енді қатерлі көрінбейтін. Жуан бөрененің өзегін балтамен шауып ойық жасаса болды, қайық та дайын болады.

3. Өтірік өлеңді оқып, зат есімдерді тап. Оларға қай септіктің жалғауы

жалғанғанын анықта.

Міндім де тасбақаға аяңдадым.

Қудым да құмдауыттан қоян алдым.

Қояны сол араның семіз екен,

Көтеріп тасбақаға қоя алмадым. / Халық аузынан/

ІІ деңгей тапсырмалары:

1. Көп нүктенің орнына Ненің? Деген сұраққа жауап беретін сөзді қойып, екі сөзді бір-бірімен байланыстыр.

... даусы, ... аяғы ... , жері ..., күйі ... , ... жапырағы.

1. Сөйлемдерден ілік және барыс септіктегі сөздерді тауып, қай сөзбен байланысып тұрғанын сұрақ қойып анықта.

1. Дина тоғыз жасының өзінде- ақ атақты күйшілердің күйін нақышына келтіріп тартқан. 2. Тайганың қойнауы алмас пен алтынға, мұнай мен газға, бағалы минералдар мен кендерге бай. 3. Игі іске қуанбайтын адам жоқ. Әрбір жақсылықтың жарыққа шығуы тиіс.

1. Көп нүктенің орнына табыс септік жалғауларын жаз. Тиісті белгімен белгіле.

Ақылды аңдап сөйлер,

Әр сөзі ... таңдап сөйлер.

Сүрінбеген – дос қадірі ... білмейді,

Ашықпаған – ас қадірі ... білмейді.

Жалау... көтерген жол бастар,

Танау .. көтергенді сор бастар.

1. Өлеңнен жатыс және шығыс септіктеріндегі сөздерді теріп жаз.

1. Сылдырады күмістей,

Таудан аққан тас бұлақ.

Алтын таңмен аралас

Табиғаттан сыр сұрат.

Дүниеге таң атқызған

Күннен өткір жанары.

Жасыл орман гүлінде

Бұлбұл әнге салады. / З.Қалауова /

1. Құрамында көмектес септігі бар сөздерді теріп жаз.

1. Қолыңмен істегенді мойныңмен көтер. 2. Той бүкіл сәнімен, салтанатымен өте қызықты өтті. 3. Көппен көрген ұлы той. 4. Ер етігімен су кешкен соғыс күндері еді. 5. Не істесең де, оймен, ақылмен істе.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Ереже сөзін табыс септігіне, бұлақ сөзін шығыс септігіне, көңіл сөзін ілік септігіне, дария сөзін жатыс септігіне қойып, әрқайсысына жеке-жеке сөйлемдер құра.

2. Құрамындағы сөздерге септік жалғаулары жалғанған үш мақал-мәтел ойлап жаз. Қай септікте тұрғанын айт.

3. Өз сыныбың жайында шағын шығарма жаз. Сөйлемдеріңде септік жалғауы жалғанған сөздер болсын. Септік жалғауларын белгіле.

4. Берілген сурет бойынша әңгіме құрастыр. Зат есімдерді сөз құрамына талда.

1. Әр септікте тұрған сөздер ойлап жазып, әрқайсысына құрап жаз.

ІІІ деңгей тапсырмалары:

1. Ереже сөзін табыс септігіне, бұлақ сөзін шығыс септігіне, көңіл сөзін ілік септігіне, дария сөзін жатыс септігіне қойып, әрқайсысына жеке-жеке сөйлемдер құра.

2. Құрамындағы сөздерге септік жалғаулары жалғанған үш мақал-мәтел ойлап жаз. Қай септікте тұрғанын айт.

3. Өз сыныбың жайында шағын шығарма жаз. Сөйлемдеріңде септік жалғауы жалғанған сөздер болсын. Септік жалғауларын белгіле.

4. Берілген сурет бойынша әңгіме құрастыр. Зат есімдерді сөз құрамына талда.

1. Әр септікте тұрған сөздер ойлап жазып, әрқайсысына құрап жаз.

Тақырыбы: Жай сөйлем мен құрмалас сөйлем.

І деңгей тапсырмалары:

1. Екі бағандағы сөйлемдерді салыстыр. Олардың айтылуына,

құрамында, тыныс белгілерінде қандай айырмашылықтар бар екенін

анықта.

Еркін мен Ерлан атқа мінді. Олар қырдан Еркін мен Ерлан атқа мінді де,

қозыларды айдап әкелді. қырдан қозыларды айдап

әкелді.

Көктем келді. Жер-дүние жаңарып Көктем келді де, жер-дүние

сала берді. жаңарып сала берді.

Алматының ауа райы өзгермелі. Алматының ауа райы өзгермелі

Онда жаңбыр да лезде жауа салады. болғандықтан, онда жаңбыр да

лезде жауа салады.

Өз ұлтыңның тарихын білу үлкен Өз ұлтыңның тарихын білу-

парыз. Мұрат қосымша әдебиеттерді үлкен парыз дегендіктен, Мұрат

көп қарайды. қосымша әдебиеттерді көп қа-

райды.

2. Өлеңнен құрмалас сөйлемдерді тап. Әр құрмалас сөйлем неше жай

сөйлемнен тұратынын анықтау.

Күрестің жырын жырлаған,

Халықтың мұңын мұңдаған.

Елі ұйып әнін тыңдаған

Жаяу Мұса - бір бабаң.

3. Жұмбақты оқып, шешуін тап. Жұмбақта сөйлемнің қандай түрлері

кездеседі? Құрмалас сөйлем неше жай сөйлемнен құралған?

Тас тасқа шағылды,

Одан от жағылды.

( Шақпақ тас)

1. Жаңылтпашты көшіріп жазып, сөйлем түрлерін анықта.

Кесе, кесе талды,

Қолым әбден талды.

Кесе-кесе су ішіп,

Шөлім әзер қанды.

( Ө. Ақыпбеков).

ІІ деңгей тапсырмасы:

1. Мәтіндегі жай сөйлемді құрмалас сөйлемге айналдырып жаз.

Баяндауыштың жасалуына назар аудар.

Даланың қаңбағы мен топырағын аспанға көтерді. Алыстан үйіріліп бір құйын келе жатты.Айжан оны елең қылмады. Қойын бағып жүре берді.Құйынның күшті діңі Айжан тұрған жерге дөп келді. Баланы шөпшек құрлы көрмеді. Қол – аяғын ербеңдетті. Диірменнің тасындай шыр айналдырды.

1. Жай сөйлемді құрмалас сөйлемге, құрмалас сөйлемді жай сөйлемге айналдырып жаз. Құрмалас сөйлемдердің бірінші жай сөйлемінің баяндауышын тап.

Сәбіз қызыл түске еніп, оның тамыр-жемісі де мейлінше үлкейді. Алабұғалар тереңдегі бір қуысқа жиналды. Ұйқыға жатты. Қиярды төртке бөл. Ыдысқа рет-ретімен сал. Егер бөкендер құмға қарай беттесе, онда боран болады дей бер. Қорқыт – тоқсан бес жыл жасаған адам. Тарихта аттары сақталған үш ханның тұсында ол бас уәзір қызметін атқарған.

1. Құрмалас сөйлемдерге тиісті тыныс белгілерін қойып, көшіріп жаз.

Торғай отыр томпиып

Құйрықтары шолтиып

Сауысқаның сақ отыр

Жапалағың тағы отыр

Алтайға қарап асқақтыққа құмарттым

Сауырға қарап сұлулыққа құмарттым

Ертіске қарап тереңдікке құмарттым

Мен жасымнан арманға көп жүк арттым

4. Құрмалас сөйлемдерге тиісті тыныс белгісін қойып, келесі сөйлемді

бас әріптен бастап жаз.

Оқушылар жұмыстарын бітіріп үйлеріне қайтты Ермек далаға шығып жан-жағына қарады түс ортасы ауа жұмысшылар демалып тамақ ішіп тынықты Дидар шыбықты тамырымен қоса жұлып алып ат қып мініп алды да көшемен жүгіре жөнелді аю жыртқыш болғанымен аңды сирек аулайды таңертеңнен кешке дейін орманды кезіп жүріп өзіне қорек іздейді.

1. Өлеңді жатқа жаз. Тиісті тыныс белгілерін қойып, баяндауыштардың астын сыз.

Көктем.

Келсе көктем сырнайлы

Бұлақ күліп тынбайды

Шуақ төгіп күміс күн

Бұлбұл бақта жырлайды

Қыр құлпырып гүлдейді

Бал арасы гүлейді

Асық ойнап топ бала

Жуырда үйге кірмейді

1. Логогрифті шеш. Тиісті тыныс белгілерін қой. Сөйлемдегі

сөздердің байланысын көрсет.

Мені жұтсаң қуанып

Тыныс алып тұрасың

Қоссаң алдан бір әріп

Маған суды құясың

Малдарыңды суарып

( Ауа – науа)

Зат есімнің жіктелуі. І деңгей тапсырмалары:

1. Берілген сөздерді жекеше және көпше түрде жіктеп жаз.

Оқушы, әнші, ұлан.

1. Сөздерді көшіріп, қай жақта тұрғанын анықта.

1. Елім, қарлығашы, өмірің.

2. Ормандары, бөлмелерің, бишілерміз.

3. Әкімі, қарыңдастарың, дәрігермін.

1. Сөйлемдерді көшіріп жазып, сөйлем мүшелеріне талда. Баяндауыштардың қандай сөз табынан болып тұрғанын анықта.

Сен шәкіртсің. Ол жұмысшы. Айзат – ұста. Жанар –кезекші.

Алатау – биік тау. Біз өнерді сүйетін халықпыз. Қайрат – талантты

әнші.

Зат есімнің жіктелуі. І деңгей тапсырмалары:

1. Берілген сөздерді жекеше және көпше түрде жіктеп жаз.

Оқушы, әнші, ұлан.

1. Сөздерді көшіріп, қай жақта тұрғанын анықта.

1. Елім, қарлығашы, өмірің.

2. Ормандары, бөлмелерің, бишілерміз.

3. Әкімі, қарыңдастарың, дәрігермін.

1. Сөйлемдерді көшіріп жазып, сөйлем мүшелеріне талда. Баяндауыштардың қандай сөз табынан болып тұрғанын анықта.

Сен шәкіртсің. Ол жұмысшы. Айзат – ұста. Жанар –кезекші.

Алатау – биік тау. Біз өнерді сүйетін халықпыз. Қайрат – талантты

әнші.

Зат есімнің жіктелуі. І деңгей тапсырмалары:

1. Берілген сөздерді жекеше және көпше түрде жіктеп жаз.

Оқушы, әнші, ұлан.

1. Сөздерді көшіріп, қай жақта тұрғанын анықта.

1. Елім, қарлығашы, өмірің.

2. Ормандары, бөлмелерің, бишілерміз.

3. Әкімі, қарыңдастарың, дәрігермін.

1. Сөйлемдерді көшіріп жазып, сөйлем мүшелеріне талда. Баяндауыштардың қандай сөз табынан болып тұрғанын анықта.

Сен шәкіртсің. Ол жұмысшы. Айзат – ұста. Жанар –кезекші.

Алатау – биік тау. Біз өнерді сүйетін халықпыз. Қайрат – талантты

әнші.

ІІ деңгей тапсырмалары:

1. Көп нүктенің орнына тиісті жіктік жалғауын қойып, сөйлемдерді көшіріп жаз. Жіктік жалғауларының астын сыз.

1. Мен –қазақ ..., мың өліп, мың тірілген.

2. Біз еліміздің ертеңіне жауапты келешегі... .

3. О. Туған жер, сенде өскен балаң ... .

4. Сен менің қиял- ғажап ертегім... , ертеңім... .

5. Жас бүлдіршіндер, сендер – аға ұрпақтың сенімін ақтайтын жалын... .

6. Ғалымдар – ұлттың ақыл – ойының сақтаушы.

1. Анаграмманы оқып, шешуін тап. Жіктелген зат есімді үш жақта көпше түрде жіктеп жаз.

Қажет сондай құралмын,

Қолыңа жылда мың алдың.

Соңғы екі әріп алмасса,

Баспана болып шығармын.

/ Күрек- күрке/

1. Өлеңді жатқа жаз. Жіктелген зат есімдерді тауып, 2-ші жақта көпше түрде жікте. Қаһарман сөзінің мағынасын түсіндір.

Армиямыз қаһарман.

Ұлан – байтақ жерімді,

Ұлан – байтақ елімді

Қорғап тұрған сенімді –

Армиямыз қаһарман!

/ Н. Айтов /

1. Мәтінді түсінік оқы. Жіктелген зат есімдерді теріп жаз. Қай шақта тұрғанын анықта.

Мен – осы өмірімде қуанып та, қайғырып та көрген адаммын. Ал сендер – біздің ізімізді басып келе жатқан жас толқын інісіңдер. Сендер – ертеңгі елдің болашағысыңдар, балалар! Ешқашан да болдым, толдым деп тоқырап қалуға хақыларың жоқ. Біз – көшбастаушымыз., жастар – жалғастырушы. Сол жауапкерщіліктің жүгін көтерердей нарға лайық күш қажет.

Өмір –теңіз, адам сол теңізден өз бағытын анық көре алуы тиіс. Сонда ғана ол өз бақытының да бағдаршысы бола алады.