Тілім – тірлігімнің айғағы
Тіл мерекесі – ел мерекесі
Мақсаты: оқушылардың мемлекеттік тілге деген қызығушылықтарын арттырып, бойларына патриоттық сезімді халықтың мәдени мұрасы арқылы қалыптастыру.
Міндеттері: қазақ, орыс, ағылшын тілдеріне деген қызығушылықтарын ояту, Қазақстан жерінде тұратын халықтардың салт - дәстүрлері туралы айту, тілге құрмет көрсетуге, оны ықыласпен үйренуге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: презентация «Халықтар достығы», акт залын безендіруге арналған заттар, ұлттық киімдер, интерактивті құрылғылар;
Тәрбие сағатының барысы:
1. -жүргізуші: Сәлеметсіздер ме бүгінгі мерекенің қадірлі қонақтары! Бәріміз осы жерде дүниеге келіп, бәріміз осы таңғажайып Қазақстан мемлекетінде тұрамыз, әр алуан тілде сөйлейміз. Себебі Қазақстан көпұлтты мемлекет. Бүгінгі мейрам - тілдер күні!
2. -жүргізуші: Здравствуйте, дорогие гости нашего праздника! Жители необъятного Казахстана! Все мы родились в этой прекрасной земле, а говорим на разных языках. И все потом, что Казахстан – многонациональное государство. Сегодня мы празднуем День языков.
І. Танец «Қаражорға»
1. -жүргізуші: Жыл сайын қыркүйектің 22 - сінде Қазақстанда Тілдер күні атап өтіледі. Бұл бүкіл Қазақстан халқының мейрамы.
2. -жүргізуші: На основе многонационального праздника языков лежит такая идея: каждый язык – это часть духовного наследия всего человечества, а каждая культура – это бесценный вклад в мировую цивилизацию.
«Земные языки»
Когда с природой я наедине,
То различаю языки земные:
Беседуют деревья в тишине,
Друг с другом птицы говорят лесные.
Есть говор свой у волн вдали,
Насвистывает что - то тихий ветер...
За краткий срок, отпущенный на свете.
Так тяжко на земле без языка!
Не высказать ни счастья, ни печали...
Безмолвны горы долгие года,
О чем они, возводясь, замечали?
Все в языке: рожденье, первый шаг,
Любовь и смерть, и жизнь на новом взлете.
И если вдруг исчезнет мой язык,
То и меня вы больше не найдете!
1. -жүргізуші: Қазақстанда 130 - дан астам ұлттар тұрады. Олардың бәр іөз ана тілдерін сақтап сөйлеседі. Біздің Республикамызда 178 жексенбілік мектеп бар, 23 ұлттық тілдер оқытылады. Бізде неміс, корей, украин тілдерінде газеттер шығады. Солтүстік Қазақстан облысында «Полония» поляктік теледидар трансляциясы, Оңтүстік Қазақстанда өзбек теледидары жұмыс істейді. «Қазақстан» ұлттық телеарнасында және қазақ радиосында корей, ұйғыр, неміс тілінде бағдарламалар жүреді. Эфирде телерадио бағдарламалары 11 тілде жүреді. Олар: украин, ағылшын, неміс, корей, түрік, өзбек және т. б.
2. -жүргізуші: В Казахстане проживает более 130 национальностей. Нашим государством оказывается всесторонняя помощь в изучении родного языка представителям различных национальностей, проживающих в Казахстане. В республике работают 178 воскресных школ, в которых изучают 23 национальных языка. В свет выходят газеты на немецкое, корейском, уйгурском, украинском языках ( не считая на русском и казахском). В Северо – Казахстанской области осуществляется трансляция польского телевидения «Полония», а в Южно - Казахстанской области – узбекского телевидения.
В национальных программах, в том числе и на украинском, польском, английском, немецком, корейском, уйгурском, турецком, дунганском, узбекском и других языках. Каждый язык красив, интересен, своеобразен.
ІІ. Игра - приветствие.
2. -жүргізуші: Язык – это окно в мир. Чем лучше владеешь ты языком, тем больше прав у тебя называться человеком. Давайте мы вместе вспомним как поздороваются на «своем родном» языке,
Украинцы - Здоровеньки булы;
А как англичане – гуд монин;
Немцы - гутентаг;
Болгары – доберден;
Французы – бонжур;
Испанцы - буэносдиас;
Румыны – буна зиуа;
1. жүргізуші. Тіл ұлттың жаны, қаны, рухы. Жансыз нәрсе – өлі нәрсе. Адам тілді ең алғаш анадан үйренеді. Адамның бойындағы бар асыл қасиеттер тіл арқылы келіп, рухани күшке айналады. Рухы күшті адам, халық ешқашан жеңілмейді. Тілін ұмытқан халық өз мәдениетін сақтап отыра алмайды. Тілімізді анамызды құрметтегендей құрметтейік.
1. Қуан далам қуан алтын күн бүгін,
Серпіп таста мұңды дала түндігін.
Тіл туралы заңым енді күшіне,
Паш еткендей кескен жаңа кіндігін.
Ана тілім - ардағымсың киелім,
Саған ғана мен басымды иемін.
Ана тілім – қазақ тілім, дарасың,
Қадірлеймін, шексіз сені сүйемін.
ІІ. Қазақ тілінде ән. (Тұяқбаева Айнұр)
2. -жүргізуші: В нашей стране большое внимание уделяется английскому языку. Знание английского языка помогает стать грамотным, эрудированным специалистом во всех отраслях науки и техники. Сейчас наши учашиеся покажут свое мастерство владения английским языком.
1-кезең Топты таныстыру
2-ші кезең «Тапқырлық» “Атаның сөзі – ақылдың көзі” (мақал-мәтелдер жарысы)
1.Тіл тас жарады, тас жармаса ...
2.Жақсы сөз - ...
3.Тіл қылыштан ...
4. Тілден артық ...
5. Ана сүті бой өсіреді, Ана тілі ...
6.Өнер алды - ...
7.Білім кілті - ...
8.Айтылған сөз - ...
9. Басқа пәле -...
3-ші кезең «Бәйге»
4-кезең «ҚОНАҚЖАЙЛЫҚТАРЫҢЫЗБЕН» сөзінен тек зат есімдерді құрастыру.
5-кезең. «Жарыс» сұраққа жауап беру.
- Мемлекеттік тіліміз қандай және қай жылы қабылданған?
- Үш бәйтерек кім?
- Абай қай руынан?
- Кім? Не? деген сұрақтарға жауап беретін сөз табы?
- Қазақ тілінде неше дыбыс бар?
- Буынның неше түрі бар? Ата.
- Балалар әдебиетінің атасы?
- Жақсы сөз - ......
- Тіл ғылымының атасы?
- «Білімді» сөзіне антоним?
- Құмайда бар, суда жоқ.
Тұманда бар, буда жоқ. (Ұ - әрпі)
- Биікте бар, ойда жоқ,
Киікте бар, қойда жоқ. (иі-дыбыстары)
- «Ер жүрек» тұрақты сөзіне антоним?
- Сын есім дегеніміз не?
- Қазақ тіліне тән дыбыстарды ата?
- Дауысты дыбыстар нешеге бөлінеді?
- Алфавиттегі алтыншы әріпті ата?
ІV. 1. -жүргізуші: Келіңдер, үш тілде мақал айтып, сөз жарыстырайық. Біздің сөз мергендерімізді тыңдап көріңіздер.
( Пословицы на трех языках)
V. Песня.
2. -жүргізуші: - Ребята, отдохнули немного? Теперь мы вам предлагаем принять участие в интереснейшем конкурсе «Бұл кім?»;
6-кезең. «Бұл кім?» - берілген мәтіннен кім екенін табу.
1-жүргізуші:Сіздерге көмек ретінде сөйлемдер оқылады, сіздер оларға сүйеніп мен кім туралы айтып жатқанымды табу тиістісіздер. Егер жауабын 1-ші сөйлемнен кейін тапсаңыз, 5 ұпай, 2-ші сөйлемнен кейін – 4 ұпай, 3-ші сөйлемнен кейін – 3 ұпай, 4-ші сөйлемнен кейін – 2 ұпай, ал 5-ші сөйлемнен кейін – 1 ұпай аласыз. Ал, сәт-сапар!
1-ші мәтін: Оның әкесі ерте қайтты. Болғожа бидің қамқорлығында болған. «Қазақ хрестоматиясы», «Қазақтарға орыс тілін оқыту құрал» кітабының авторы. Қазақ балалары үшін мектептер ашып, жаңа мектептерді салдырды. 1941 жылы Торғай облысында туылған ағартушы-педагог.
(Ы.Алтынсарин)
2-ші мәтін: Ол «Манас» жырын алғаш рет хатқа түсірген. Жиырма екі жасында Орыс география қоғамына мүше болып сайланды. Он екі жасында Омбыдағы кадет корпусына оқуға түскен. Қазақтан шыққан ең бірінші ғалым, саяхатшы, зерттеуші.
(Ш.Уәлиханұлы)
3-ші мәтін: Ол орыс мектебінде үш жыл оқып, Пушкиннің, Лермонтовтың, Крыловтың шығармаларын оқып шықты. Шыңғыстау өңіріндегі Тобықты руынан шыққан. Балалық кезінде Зере әжесі мен Ұлжан анасының әңгімелерін ұнатқан. Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, аудармашы, философ.
(А.Құнанбаев)
VІ. Украйнский танец
2 -жүргізуші: У первобытных людей не было своего языка. Они общались жестами, звуками. Послания писали не буквами, а рисунками. Давайте попробуем с вами побывать в шкуре древнего человека и объяснимся без букв, жестами.
(Вызываются учащиеся, тянут по жребию предложения)
- У меня болит голова.
2 -жүргізуші: Главное богатство любой страны - человек. У каждого народа есть свой характер и он определяет лицо страны. Русский характер – это удаль, великая сила, стремительный бег тройки, широта души.
1 -жүргізуші: А казахский характер – это көкпар, бәйге и қонақжайлық - гостеприимство, даладай кеңпейіл - широта души как родная степь.
2 -жүргізуші: Хотите участвовать в нашей «Бәйге»:
1.Төбесі көкке жетті (қуанды)
2. Ине шаншар жер жоқ (бос жержоқ)
3. Қой аузынан шөп алмас (жуас)
1. Қабағынан қар жауды (ашуланды)
2. Бетінен оты шықты (ұялу)
3. Ит өлген жер (алыс)
1. Төбе шашы тік тұрды (қорықты)
2. Көзді ашып-жұмғанша (тез, лезде)
3. Таяқ сілтем жер (жақын)
21 -жүргізуші: Итак, мы сегодня убедились: язык – это оружие дружбы и с тех пор как стоит мир, лучшего орудия ее никто не придумал.
7-ші кезең. «Өнер сайысы» Өлең жаз!
1. ... өріп тараған,
... қараған.
Құрт пен майын жинаған,
... сыйлаған.
2. ... қошақан ,
... қалмайды.
Сүп-сүйкімді момақан,
... аумайды.
3. ... бала әрқашан,
Қуантады ... .
Құлыным деп анасы,
... баласын.
Стих (Нелюбина)
Народ, кто твердо понимает,
Что мир к содружеству рука,
Где человек, бесспорно уважает
Обычаи других и выбор языка.
Как уважаю я язык своей Отчизны,
Считая долгом в совершенстве его знать.
Историю и быт народной жизни
Через него удастся мне познать.
Объединяет много Казахстан
И Президент наш утверждает: «Нужно,
Чтоб был один язык народов разных стран,
И это, несомненно,– язык дружбы».
1 -жүргізуші: Әрбір тіл ұлы өзінше,
Атадан қалған аманат.
Құрметте оны, құрметте,
Түсініп мәнін жамағат.
Ана тілің біліп қой,
Еркіндігің, теңдігің.
Ана тілің біліп қой,
Мақтанышың, елдігің.
Ана тілің – арың бұл,
Ұятың боп тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл,
Өз тіліңді құрметте!
2 -жүргізуші: Спасибо всем, кто принял участие в нашей игре. До новых встреч!
1 -жүргізуші: Осымен тіл мерекесіне арналған ойынымыз аяқталды. Назар салып тыңдағандарыңызға, қатысқандарыңызға рахмет.
