Үй тапсырмасы:
1.Біржасушалы жәндіктер дегеніміз не?
2.Жасыл эвгленаның құрылысын атаңдар?
3.Қарапайым жәндіктерді зерттеп ғылымға енгізген кім?
4.Вольвокс жасушаларын әңгімелеп беріңдер.
5.Амеба туралы не білесіңдер?
6.Кірпікшелі кебісше дегеніміз не?
7.Жәндіктердің қозғалуы туралы не білесіңдер?
8.Тітіркенгіштік қасиет
біржасушалыларға тән ба?
Қазанның жиырма алтысы
33.Біржасушалы жәндіктердің тіршілік
әрекеті.
1.Біржасушалы жәндіктердің қоректенуі.
2.Тыныс алуы.
3.Көбеюі.
4.Қарапайымдардың тіршілігін сақтауға бейімделуі.
5.Қорытынды.
Біржасушалы жәндіктердің қоректенуі. Жасыл эвглена
Жасыл эвглена дайын
органикалық заттармен
қоректенеді.Ол
органикалық заттардың
түйіршіктерін
жұтпайды,судағы
ерітінділерін
цитоплазманың сыртқы
қабаты арқылы денесіне
сіңіреді.
Амебаның қоректенуі
Амеба жалған аяқтарымен
мысалы: бактеияларды
қоршап орап алады.Содан
соң қорек жасуша қабықшасы
арқылы цитоплазмаға
түседі.Цитоплазма оны
қоршап алады.Оны асқорыту
вокуолі деп атайды.Нәрлі зат
жасуша цитоплазмасына
тарап тіршілік қажетіне
жұмсалады.
Біржасушалы жәндіктердің тыныс алуы.
Біржасушалы жәндіктер
суда еріген оттегімен
тыныс алады.
Оттегінің әсерінен
күрделі органикалық
заттар жай заттарға
ыдырайды.Нәтежиесінде
энергия бөліп,тіршілік
әрекетіне жұмсалады.
Зиянды қалдық заттарды сыртқа шығарылуы.
Біржасушалы жәндіктердің
цитоплазмасында бір-екі жиырылғыш
вокуольдер болады. Вокуольдерде
зиянды қалдықтар жиналады.Сол
жерден жиырылғыш жарғақшалары
арқылы сыртқа шығады.
Біржасушалылардың көбеюі.
Біржасушалылар
көбіне жыныссыз
жолмен көбейеді.
Жыныссыз жолмен
көбею дегеніміз,
жәндік жасушасы
тең екіге бөлінеді.
Жасыл эвглена және амеба
Кірпікшелі кебісшенің көбеюі.
Жыныссыз жолмен
көбейеді.Жыныссыз
жолмен көбейюіне
кіші ядро қатысады.
Алдымен кіші ядро содан соң
үлкен ядролар бөлініп,екіге
ажырайды.
Жынысты жолмен көбеюі.
Ал жынысты жолмен
көбейгенде екі кірпікшелі
кебісше ауыз саңылау
жағымен түйісіп біраз
жүреді.Екі кіші ядор түзеді.Екі
кіші ядро ,ядро
алмастырғаннан кейін
үлкен ядро түзіледі .
Қарапайымдардың тіршілігін сақтауға бейімделуі.
Судың температурасы
төмендеген немесе су
қоймасының суы кеуіп,құрғап
кеткен жағдайда эвглена
талшығын тастап,амеба мен
кебісше қозғалысын
тоқтатады.Сырттарын
қалың қабат қаптайды.
Бұл қабықшаны циста деп
атайды.Қолайлы жағдай
туғанда жәндік цистадан
шығып тіршілігін одан әрі
жалғастырады.
Қорытынды:
Біржасушалы
қарапайымдар,құрылысы
тіршілігі жағынан
өсімдік жасушаларынан
гөрі күрделірек
екен.Ерекшеліктері:
асқорыту мүшесі,
жұтатын ауыз,
жұтқыншақ,жалған
аяқтары.
Салыстыру:
- ,
Қоректенуі
Біржасушалылар
дайын органикалық
заттармен
қоректенеді
Көмірсу
Нәруыз
май
Көбеюі
жынысты
жыныссыз
Біржасушалы жәндіктер:
1.Тыныс алуы- суда еріген оттегімен.
2.Қарапайымдардың қолайсыз жағдай
туғанда тіршілігін сақтауға
көмектесетін- циста.
3.Циста: “грекше”-қаптама деген
мағынаны білдіреді.
4.Біржасушалыларда асқорыту мүшесі-
вакуолі бар.
Үйге тапсырма
33.Біржасушалы жәндіктердің тіршілік
әрекеті.
А. В. С – сұрақтарына жауаптар жазу.
