Жетекші: Ислямова Махаббат Маратқызы «Жаңғызтөбе орта мектеп - балабақша кешені» КММ –сінің химия пәнімұғалімі
Ғылыми жұмыстың тақырыбы:
«Сағыздың адам ағзасына әсері».
Зерттеу жұмыстың мақсаты: Сағыздың пайдалы және зиянды жақтарын айта отырып, оның адам денсаулығына тигізетін əсерін түсіндіру.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
Сағыздың шығу тарихымен танысу
Сағыздың құрамын зерттеу
Оқушыларға анкета жүргізу
Гипотеза: Если учащиеся используют жевательную резинку, то это негативно влияет на их здоровье.
Зерттеу нысандары : Orbit «Спелая малина», Orbit «Сладкая мята», HubbaBubba «Чудесная черника», Dirol «Ягодный микс». Зерттеу пәні: химия
К содержанию
Стоматологиялық тұрғыдан, тамақ ішкен соң алғашқы 30 минутта сағыз шайнасаңыз, ол асқазан сөлінің жылдам бөлінуін қамтамасыз етіп, тамақтың тез қорытылуын қамтамасыз етеді. Сағыз тістің беткі қабатын тазалайды. Сағызды шайнау ауыз қуысының гигиенасына және қызыл иектің саулығына пайдасын тигізеді. Қазіргі таңда сағызды ауыз қуысын қорғаудағы әмбебап құрал ретінде қолданады.
Сағыз тістегі тіс жегісін жояды және ауыз қуысындағы микроорганизмдердің көбеюін азайтады. Сонымен қатар сағыз шайнау балалардың жақ сүйектерін нығайтады, ал ересектерде сөл бөліну жұмысын жақсартады.Сағыз ауыз қуысының демін сергітеді, сағызды темекі тартуды тастағысы келетіндер жиі пайдаланады.
1.Асқазан-ішек жолдары ( гастрит, асқазан ойық жарасы ) тұрғысынан сағызды ашқарынға шайнау өте зиянды.
2.Сағыздың құрамындағы қант кариестің пайда болуына әсер етеді.
3.Үрілетін сағыздар балалардың жақ пішінін бұзады.
4.Мектептегі партаның астына жабысқан сағызда оны шайнаған адамның микробтары бірнеше күн бойы өмір сүреді.
5.Базарлардағы жасанды сағыздар көптеген адамдарда аллергиялық реакциялар тудыруы мүмкін.
6.Сағыздың әсерінен тістер шытынап сынады және пломба түсіп қалуы мүмкін.
7. Сағызды жұтып қоюдан сақ болу керек,себебі ол тоқ ішекке тұрып қалып, оны бітеп тастауы мүмкін.
8. Сағыз шайнау әдетке айналуы мүмкін.
9.Ең бастысы сағыз ешқашан күніне екі рет тіс тазалауды алмастыра алмайды.
Сағыздың құрамына кіретін бояғыштардың қасиеттері.
Сағыздың аталуы
Тәжірибенің нәтижесі
Сулы ерітіндідегі сағыздың қыздыры
луы
Қыздырыл
ған ерітіндіге H 2 SO 4 қосылуы
« Hubba Bubba
Чудесная черника»
NaOH мен
Қаныққан тақурай түсті
NaOH қызған ерітіндіге қосқанда
Ерітінді ашық- қызыл түсті
Сынауықты NaOH қыздырғанда
Ерітінді қою таңқурай тусті
Ерітінді қызыл-қоңыр түсті
Көп атомдық спирттерді анықтау.
№
Сағыздың аталуы
Тәжірибенің нәтижесі
1.
2.
Судың қосылуы
«Orbit
Спелая малина»
« Orbit
Сладкая мята»
NaOH и CuSO 4 қосылуы
3.
М өлдір ерітінді
« Hubba Bubba
Чудесная черника»
4.
Ашық көк түсті тұнба
М өлдір ерітінді
Ашық көк түсті тұнба
« Dirol
Ягодный микс»
Ерітінді ашық қызыл түске боялды
Ашық көк түсті тұнба
Ақ тұнық ерітінді
Ашық көк түсті тұнба
Сағыз құрамындағы резеңкенің қасиеттерін анықтау
Қосылған заттар
Сағыз атауы
H 2 SO 4
« Orbit
Спелая малина»
HCl
« Orbit
Сладкая мята»
Ерітінді әлсіз қызғылт – сары, ал сағыз қанық қызғылт – сары түске боялды
HNO 3
Ерітінді әлсіз қызғылт – сары, ал сағыз қанық қызғылт – сары түске боялды
« HubbaBubba
Чудесная черника»
Еш өзгеріс байқалмады
« Dirol
Ягодный микс»
Сағыздың үстіңгі жағы іріп кетті
Ерітінді қоңыр түске, ал сағыз қою қоңыр түске боялды
Сағыз ашық сары түске боялды.
Спирт
Сағыздың жартысы ғана ыдырады
Сағыз сарғыш – қызғылт түске боялды
Сағыз да, ерітінді де қызғылт – сары түске боялды.
Еш өзгеріс байқалмады
Ацетон
Ерітінді сары түсті лай, ал сағыз қоңыр түске боялды.
Ерітінді ашық сары түске боялды, сағыз іріп кетті
Еш өзгеріс байқалмады
Бензин
Еш өзгеріс байқалмады
Ерітінді ашық сары түске боялды, сағыз іріп кетті
Еш өзгеріс байқалмады
Сағыз толығымен ыдырап кетті
Еш өзгеріс байқалмады
Сағыз ағарып кетті
Еш өзгеріс байқалмады
Сағыздың жартысы ғана ыдырады
Еш өзгеріс байқалмады
Еш өзгеріс байқалмады
Сағыз ыдырап лай тұнба пайда болды.
Сағыздың пайда зияны туралы оқушылардың хабары бар ма,
әлде жоқпа соны білу үшін оқушыларға әлеуметтік сауалнама жүргіздім.
Сауалнамаға мектебіміздің 7 – 9 сыныптар арасынан барлығы 25 оқушы
қатысты.Сауалнамада төмендегідей сұрақтар болды:
Сағыздың пайдасы барма?
Қорытынды
Зерттеу жұмысымен айналысқан кезде біз төмендегідей қорытындыға келдік:
- Сағызды қолдану стоматологиялық аурулардың алдын алғанмен,көптеген
басқа ауруларға әкеліп соқтырады. Сағыздан пайда болатын аурулардың алдын алу
мақсатында оқушыларға мынадай кеңестер берілді:
- Сағыздың құрамында қант болмауы керек
- Сағызды тек тамақтан соң 20 минуттайшайнау қажет
- Сағызды ешқашан жұтуға болмайды
-Қолданатын сағызыңыз сарапшылармен тексерілген, белгілі фирмадан болғаны
абзал
- Сағызды қоғамдық орындарда шайнағанда мәдениеттілік сақтап,үрлемей
шайнаған дұрыс. Бұл бір жағынан мәдениетсіздік болып табылады, ал екінші
жағынан гигиенаға жатпайды.
- Шайналған сағызды ешқашан аяқ астына тастамау керек, оны арнайы қоқыс
- жәшіктергесалған жөн.
