Презентация. Тақырыбы: Етістіктің шақтары (7 сынып)

Сабақтың ережесі: ● Белсенді қатысу ● Тыныштық сақтау ● Бірін-бірі тыңдау ● Ойын ашық айту ● Бір-бірін сынамау ● Ынтымақтылық

Сабақ кезеңдері:

І. Ұйымдастыру.

V.Жаңа сабақ:

1 тур. «Қарлы кесек» оқыта үйрету әдісі бойынша.

2 тур. «Сызбаны сөйлет» ойыны.

VІ. Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.

1, 2, 3, 4, 5, 6 тапсырма.

VІІ. Бекіту.

1. Кубизм стратегиясы.

2. Әдістемемен байланыс.

VІІІ. Үйге тапсырма беру.

Сахналық қойылым. Диалог.

Етістіктің шақтары туралы оқып отырмын.
Асылзат сабағын оқып болды.
Мен де сабаққа дайындалайын.

Сөйлеп тұрған сәтпен байланысты қимылдың мезгілі, шақтық мағынасы мынадай болады:

1) үнемі кайталанып, дағдыға айналған іс-қимыл, сөйлеп тұрған кезде болып жатқан кимыл, іс-әрекет.

2) сөйлеп тұрған сәттен бұрын болып кеткен қимыл, іс-әрекет.

3) сөйлеп тұрған кезде әлі болмаған, бірақ кейін болуға тиісті қимыл іс-әрекеттер.

Олай болса бүгінгі өтетін тақырыбымыз «Етістіктің шақтары».

дайындалайын.

Етістіктің шақтары.

Топты

үш топқа бөлу

“ Осы шақ”

“ Өткен шақ”

“ Келер шақ”

Сөйлеп тұрған сәтке байланысты қимылдың өту кезеңін білдіру етістіктің шағы деп аталады.

«Қарлы кесек» оқыта үйрету әдісі бойынша. І тур. Әр топ өкілі өз тақырыбын әңгімелейді. Олардың әңгімесін тыңдаушылары сызба ,жоспар, тезис түрінде жазып алады. ІІ тур. «Сызбаны сөйлет» ойыны. Ойыншылар тақтада өздерінің сызба конспектілерін қорғайды.

«Қарлы кесек» оқыта үйрету әдісі бойынша.
І тур. Әр топ өкілі өз тақырыбын әңгімелейді. Олардың әңгімесін тыңдаушылары сызба ,жоспар, тезис түрінде жазып алады.
ІІ тур. «Сызбаны сөйлет» ойыны.
Ойыншылар тақтада өздерінің сызба конспектілерін қорғайды.

Етістік шақтарының жасалуы

Көсемше:

өткен шақ көсемше

- ып, -іп, -п.

Осы шақ көсемше

- а, - е, - й.

Келер шақ көсемше:

- ғалы, -гелі, - қалы, - келі,

- ғанша, - генше, - қанша,

- кенше

Есімше:

өткен шақ есімшелер

-ған, -ген, - қан,- кен,

- ша, - ше,

-дық, - дік, - тық, - тік, - дай,

дей, - сы, - сі

Осы шақ есімшелер

- атын,- етін,-йтін,-йтын.

Келер шақ есімшелер:

-ар,-ер,-р,-мақ,-мек,- бақ,

- бек, -пақ, - пек

Етістік шақтарының жасалуы

Етістіктің шақтары есімше, көсемше тұлғалы етістік түбіріне

-ды, -ді, - ты, -ті, және –мақ, - мек,

- бақ, - бек, - пақ, - пек жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады.

Шақтық мағынаны білдіретін етістік көбінесе жіктеліп келеді де, сол арқылы жақтық мағына береді. Жіктік жалғау шақ көрсеткіштерінен (есімше, көсемше және арнайы шақ жұрнақтарынан) кейін жалғанады. Мысалы: оқы-ған-мын, бар-ып-ты, бар-мақ-сың

Сөйлеп отыр-ған-сың. (көмекші етістік)

Жазып отыр-ған-мын.

Етітіктің шағы

Өткен шақ – сөйлеп тұрған

Осы шақ -сөйлеп тұрған кезде

сәттен бұрын болып кеткен

болып жатқан қимыл,

қимыл, іс-әрекет Мысалы:

іс-әрекет Мысалы:

Мен жазда Астана

Аслан хат жазып отыр

қаласына бардым .

Келер шақ – сөйлеп тұрған кезде

әлі болмаған, бірақ кейін болуға

тиісті қимыл, іс-әрекет. Мысалы:

Асан ертең нағашы атасына бармақ.

ІІ-тапсырма. Берілген сөздерді орыс тіліне, ағылшын тіліне аударып жазыңыз. Қазақ тілінде ауызша жіктеңіз. Қай шақта тұрғанын анықтаңыз

Қазақша

Орысша

Алып келді

Ағылшынша

Тыңдайсың

Келе жатыр

Жылайды

Оқытты

Күледі

1-топқа. Алып келді, тыңдайсың .

2-топқа. Келе жатыр, жылайды.

3-топқа. Оқытты, күледі

ІІІ-тапсырма. Өлеңді мәнерлеп оқу. Өлеңнің авторы кім?

1-топқа Кең айнадан өзін көріп, Құстар билеп-ойнайды; Су түбінен маржан теріп, Сүңгіп терең бойлайды. Көлді көріп байғұс қызғыш Қыңқылдайды жағалап; Қанатымен жерді сызғыш Төңкеріліп сабалап. 2-топқа Тау құдырет қалықтайды Қақсап жырлап зарлайды, Сорлы жыршы жалықпайды, Көл сағасын барлайды. Көктен көлге төңкеріліп, Шаңқылдайды шағала, Бірде жылап, бірде күліп, Жарқылдайды жағалап. 3-топқа Қоңыр күйін қаз күйлейді, Сұқсұр менен қасқалдақ Әнге салып, би билейді Кегер, үйрек, баспалдақ. Міне осындай көлдің сәнін Олқысынды жүрегім Іздедім мен аққу әнін, Жүрегімнің тілегін.