![Сабақтың ережесі: ● Белсенді қатысу ● Тыныштық сақтау ● Бірін-бірі тыңдау ● Ойын ашық айту ● Бір-бірін сынамау ● Ынтымақтылық](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_0.jpg)
Сабақтың ережесі: ● Белсенді қатысу ● Тыныштық сақтау ● Бірін-бірі тыңдау ● Ойын ашық айту ● Бір-бірін сынамау ● Ынтымақтылық
![Сабақ кезеңдері: І. Ұйымдастыру. V.Жаңа сабақ: 1 тур. «Қарлы кесек» оқыта үйрету әдісі бойынша. 2 тур. «Сызбаны сөйлет» ойыны. VІ. Жаңа сабақты меңгергенін тексеру. 1, 2, 3, 4, 5, 6 тапсырма. VІІ. Бекіту. 1. Кубизм стратегиясы. 2. Әдістемемен байланыс. VІІІ. Үйге тапсырма беру.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_1.jpg)
Сабақ кезеңдері:
І. Ұйымдастыру.
V.Жаңа сабақ:
1 тур. «Қарлы кесек» оқыта үйрету әдісі бойынша.
2 тур. «Сызбаны сөйлет» ойыны.
VІ. Жаңа сабақты меңгергенін тексеру.
1, 2, 3, 4, 5, 6 тапсырма.
VІІ. Бекіту.
1. Кубизм стратегиясы.
2. Әдістемемен байланыс.
VІІІ. Үйге тапсырма беру.
![Сахналық қойылым. Диалог. Етістіктің шақтары туралы оқып отырмын. Асылзат сабағын оқып болды. Мен де сабаққа дайындалайын. Сөйлеп тұрған сәтпен байланысты қимылдың мезгілі, шақтық мағынасы мынадай болады: 1) үнемі кайталанып, дағдыға айналған іс-қимыл, сөйлеп тұрған кезде болып жатқан кимыл, іс-әрекет. 2) сөйлеп тұрған сәттен бұрын болып кеткен қимыл, іс-әрекет. 3) сөйлеп тұрған кезде әлі болмаған, бірақ кейін болуға тиісті қимыл іс-әрекеттер. Олай болса бүгінгі өтетін тақырыбымыз «Етістіктің шақтары». дайындалайын.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_2.jpg)
Сахналық қойылым. Диалог.
- Етістіктің шақтары туралы оқып отырмын.
- Асылзат сабағын оқып болды.
- Мен де сабаққа дайындалайын.
Сөйлеп тұрған сәтпен байланысты қимылдың мезгілі, шақтық мағынасы мынадай болады:
1) үнемі кайталанып, дағдыға айналған іс-қимыл, сөйлеп тұрған кезде болып жатқан кимыл, іс-әрекет.
2) сөйлеп тұрған сәттен бұрын болып кеткен қимыл, іс-әрекет.
3) сөйлеп тұрған кезде әлі болмаған, бірақ кейін болуға тиісті қимыл іс-әрекеттер.
Олай болса бүгінгі өтетін тақырыбымыз «Етістіктің шақтары».
дайындалайын.
![Етістіктің шақтары.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_3.jpg)
Етістіктің шақтары.
![Топты үш топқа бөлу “ Осы шақ” “ Өткен шақ” “ Келер шақ”](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_4.jpg)
Топты
үш топқа бөлу
“ Осы шақ”
“ Өткен шақ”
“ Келер шақ”
![Сөйлеп тұрған сәтке байланысты қимылдың өту кезеңін білдіру етістіктің шағы деп аталады.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_5.jpg)
Сөйлеп тұрған сәтке байланысты қимылдың өту кезеңін білдіру етістіктің шағы деп аталады.
![«Қарлы кесек» оқыта үйрету әдісі бойынша. І тур. Әр топ өкілі өз тақырыбын әңгімелейді. Олардың әңгімесін тыңдаушылары сызба ,жоспар, тезис түрінде жазып алады. ІІ тур. «Сызбаны сөйлет» ойыны. Ойыншылар тақтада өздерінің сызба конспектілерін қорғайды.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_6.jpg)
- «Қарлы кесек» оқыта үйрету әдісі бойынша.
- І тур. Әр топ өкілі өз тақырыбын әңгімелейді. Олардың әңгімесін тыңдаушылары сызба ,жоспар, тезис түрінде жазып алады.
- ІІ тур. «Сызбаны сөйлет» ойыны.
- Ойыншылар тақтада өздерінің сызба конспектілерін қорғайды.
![Етістік шақтарының жасалуы Көсемше: өткен шақ көсемше - ып, -іп, -п. Осы шақ көсемше - а, - е, - й. Келер шақ көсемше: - ғалы, -гелі, - қалы, - келі, - ғанша, - генше, - қанша, - кенше Есімше: өткен шақ есімшелер -ған, -ген, - қан,- кен, - ша, - ше, -дық, - дік, - тық, - тік, - дай, дей, - сы, - сі Осы шақ есімшелер - атын,- етін,-йтін,-йтын. Келер шақ есімшелер: -ар,-ер,-р,-мақ,-мек,- бақ, - бек, -пақ, - пек](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_7.jpg)
Етістік шақтарының жасалуы
Көсемше:
өткен шақ көсемше
- ып, -іп, -п.
Осы шақ көсемше
- а, - е, - й.
Келер шақ көсемше:
- ғалы, -гелі, - қалы, - келі,
- ғанша, - генше, - қанша,
- кенше
Есімше:
өткен шақ есімшелер
-ған, -ген, - қан,- кен,
- ша, - ше,
-дық, - дік, - тық, - тік, - дай,
- дей, - сы, - сі
Осы шақ есімшелер
- атын,- етін,-йтін,-йтын.
Келер шақ есімшелер:
-ар,-ер,-р,-мақ,-мек,- бақ,
- бек, -пақ, - пек
![Етістік шақтарының жасалуы Етістіктің шақтары есімше, көсемше тұлғалы етістік түбіріне -ды, -ді, - ты, -ті, және –мақ, - мек, - бақ, - бек, - пақ, - пек жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_8.jpg)
Етістік шақтарының жасалуы
Етістіктің шақтары есімше, көсемше тұлғалы етістік түбіріне
-ды, -ді, - ты, -ті, және –мақ, - мек,
- бақ, - бек, - пақ, - пек жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады.
![Шақтық мағынаны білдіретін етістік көбінесе жіктеліп келеді де, сол арқылы жақтық мағына береді. Жіктік жалғау шақ көрсеткіштерінен (есімше, көсемше және арнайы шақ жұрнақтарынан) кейін жалғанады. Мысалы: оқы-ған-мын, бар-ып-ты, бар-мақ-сың Сөйлеп отыр-ған-сың. (көмекші етістік) Жазып отыр-ған-мын.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_9.jpg)
Шақтық мағынаны білдіретін етістік көбінесе жіктеліп келеді де, сол арқылы жақтық мағына береді. Жіктік жалғау шақ көрсеткіштерінен (есімше, көсемше және арнайы шақ жұрнақтарынан) кейін жалғанады. Мысалы: оқы-ған-мын, бар-ып-ты, бар-мақ-сың
Сөйлеп отыр-ған-сың. (көмекші етістік)
Жазып отыр-ған-мын.
![Етітіктің шағы Өткен шақ – сөйлеп тұрған Осы шақ -сөйлеп тұрған кезде сәттен бұрын болып кеткен болып жатқан қимыл, қимыл, іс-әрекет Мысалы: іс-әрекет Мысалы: Мен жазда Астана Аслан хат жазып отыр қаласына бардым . Келер шақ – сөйлеп тұрған кезде әлі болмаған, бірақ кейін болуға тиісті қимыл, іс-әрекет. Мысалы: Асан ертең нағашы атасына бармақ.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_10.jpg)
Етітіктің шағы
Өткен шақ – сөйлеп тұрған
Осы шақ -сөйлеп тұрған кезде
сәттен бұрын болып кеткен
болып жатқан қимыл,
қимыл, іс-әрекет Мысалы:
іс-әрекет Мысалы:
Мен жазда Астана
Аслан хат жазып отыр
қаласына бардым .
Келер шақ – сөйлеп тұрған кезде
әлі болмаған, бірақ кейін болуға
тиісті қимыл, іс-әрекет. Мысалы:
Асан ертең нағашы атасына бармақ.
![ІІ-тапсырма. Берілген сөздерді орыс тіліне, ағылшын тіліне аударып жазыңыз. Қазақ тілінде ауызша жіктеңіз. Қай шақта тұрғанын анықтаңыз Қазақша Орысша Алып келді Ағылшынша Тыңдайсың Келе жатыр Жылайды Оқытты Күледі 1-топқа. Алып келді, тыңдайсың . 2-топқа. Келе жатыр, жылайды. 3-топқа. Оқытты, күледі](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_11.jpg)
ІІ-тапсырма. Берілген сөздерді орыс тіліне, ағылшын тіліне аударып жазыңыз. Қазақ тілінде ауызша жіктеңіз. Қай шақта тұрғанын анықтаңыз
Қазақша
Орысша
Алып келді
Ағылшынша
Тыңдайсың
Келе жатыр
Жылайды
Оқытты
Күледі
1-топқа. Алып келді, тыңдайсың .
2-топқа. Келе жатыр, жылайды.
3-топқа. Оқытты, күледі
![ІІІ-тапсырма. Өлеңді мәнерлеп оқу. Өлеңнің авторы кім? 1-топқа Кең айнадан өзін көріп, Құстар билеп-ойнайды; Су түбінен маржан теріп, Сүңгіп терең бойлайды. Көлді көріп байғұс қызғыш Қыңқылдайды жағалап; Қанатымен жерді сызғыш Төңкеріліп сабалап. 2-топқа Тау құдырет қалықтайды Қақсап жырлап зарлайды, Сорлы жыршы жалықпайды, Көл сағасын барлайды. Көктен көлге төңкеріліп, Шаңқылдайды шағала, Бірде жылап, бірде күліп, Жарқылдайды жағалап. 3-топқа Қоңыр күйін қаз күйлейді, Сұқсұр менен қасқалдақ Әнге салып, би билейді Кегер, үйрек, баспалдақ. Міне осындай көлдің сәнін Олқысынды жүрегім Іздедім мен аққу әнін, Жүрегімнің тілегін.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_12.jpg)
ІІІ-тапсырма. Өлеңді мәнерлеп оқу. Өлеңнің авторы кім?
1-топқа Кең айнадан өзін көріп, Құстар билеп-ойнайды; Су түбінен маржан теріп, Сүңгіп терең бойлайды. Көлді көріп байғұс қызғыш Қыңқылдайды жағалап; Қанатымен жерді сызғыш Төңкеріліп сабалап. 2-топқа Тау құдырет қалықтайды Қақсап жырлап зарлайды, Сорлы жыршы жалықпайды, Көл сағасын барлайды. Көктен көлге төңкеріліп, Шаңқылдайды шағала, Бірде жылап, бірде күліп, Жарқылдайды жағалап. 3-топқа Қоңыр күйін қаз күйлейді, Сұқсұр менен қасқалдақ Әнге салып, би билейді Кегер, үйрек, баспалдақ. Міне осындай көлдің сәнін Олқысынды жүрегім Іздедім мен аққу әнін, Жүрегімнің тілегін.
![V. Тапсырма. Әнді тыңдату. «Көк тудың желбірегені». Етістіктерін табу. Етістіктіктерін шақтарға айналдырыңыздар. Сөздер Желбірегені Осы шақ Түссе Өткен шақ Береді Келер шақ Тартпай Қалған Жинал Елжірегені](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_13.jpg)
V. Тапсырма. Әнді тыңдату. «Көк тудың желбірегені». Етістіктерін табу.
Етістіктіктерін шақтарға айналдырыңыздар.
Сөздер
Желбірегені
Осы шақ
Түссе
Өткен шақ
Береді
Келер шақ
Тартпай
Қалған
Жинал
Елжірегені
![1 . VІ. Тапсырма. Мамандық тақырыбында сұхбат құрастырыңдар. Бір сөйлеміне синтаксистік талдау. Бір етістігіне морфологиялық сатылай кешенді талдау жасау. Бір етістігіне фонетикалық математикалық талдау. 1-топ. Өткен шақтағы етістіктерді қолданады. 2-топ. Осы шақтағы етістіктерді қолданады. 3-топ. Келер шақтағы етістіктерді қолданады. Ойлан !](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_14.jpg)
1 .
VІ. Тапсырма. Мамандық тақырыбында сұхбат құрастырыңдар.
- Бір сөйлеміне синтаксистік талдау.
- Бір етістігіне морфологиялық сатылай кешенді талдау жасау.
- Бір етістігіне фонетикалық математикалық талдау.
1-топ. Өткен шақтағы етістіктерді қолданады.
2-топ. Осы шақтағы етістіктерді қолданады.
3-топ. Келер шақтағы етістіктерді қолданады.
Ойлан !
![1 Қ Ц 3 2 4 5 6](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_15.jpg)
1
Қ
Ц
3
2
4
5
6
![Сипаттаңыз. Шақ дегеніміз не?](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_16.jpg)
- Сипаттаңыз. Шақ дегеніміз не?
![2. Салыстырыңыз. Шақ түрлерін бір-бірімен салыстыру.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_17.jpg)
2. Салыстырыңыз. Шақ түрлерін бір-бірімен салыстыру.
![4. Қолданыңыз. Шақ түрлеріне сөйлем құрау.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_18.jpg)
4. Қолданыңыз. Шақ түрлеріне сөйлем құрау.
![Үйге тапсырма: «Латын әліпбиіне көшу – ЭХРО – 2017 көрмесіне дайындықтың бір саласына айналуы тиіс» атты тақырыпта ойтолғау жазу. Етістіктеріне морфологиялық СКТ жасау.](http://fsd.intolimp.org/html/2017/05/23/i_59245efb861e9/img_phpTSOBYT_Prezentaciya-Microsoft-Office-PowerPoint_19.jpg)
Үйге тапсырма:
«Латын әліпбиіне көшу – ЭХРО – 2017 көрмесіне дайындықтың бір саласына айналуы тиіс» атты тақырыпта ойтолғау жазу.
Етістіктеріне морфологиялық СКТ жасау.