Ш. Құдайбердіұлы "Еңлік - Кебек" поэмасы 10 сынып

Бөлім

XIX ғасырдың екінші жартысындағы қазақ әдебиеті

Тақырып

Шәкәрім Құдайбердіұлы шығармашылығы (1858-1931)

Мақсаты

Білімділік: лицеистердің Шәкәрім Құдайбердіұлы өмірі мен шығармашылығы жайлы білімдерін толықтырады, Абайдың рухани шәкіртінің еңбектерімен танысады.

Дамытушылық: лицеистердің ойлау, салыстыру, ой қорыту, алған білімдерін өмірде қолдану сияқты қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: елге, жерге деген сүйіспеншілік сезімдерін ояту, ақын бойындағы елжандылық, адамгершілік қасиеттерді үлгі тұту.

Сабақтың түрі

Жаңасабақ

Қазақстан тарихы, өнер, қазақ тілі

Сабақтың әдісі

Мәнерлеп оқу, сұрақ-жауап, сатылай кешенді талдау элементтері

Ресурстар

1. С.Ч.Тұрсынғалиева, Ә.С.Берекенова. Қазақ әдебиеті:- Астана: «Арман-ПВ», 2014. – 240 бет.

2. С.Ч.Тұрсынғалиева, Ә.С.Берекенова. Қазақ әдебиеті: Хрестоматия. - Астана: «Арман-ПВ», 2014. – 352 бет.

3. С.Ч.Тұрсынғалиева, Ә.С.Берекенова. Қазақ әдебиеті: Әдістемелік құрал. - Астана: «Арман-ПВ», 2014. – 88 бет.

ЭО-10. Әдебиеттану: дастан.

1. ЭО-9. Әдебиеттану: риторикалық сұрақ.

Білім, білік,

дағдылары

Міндетті нәтиже

Күтілетін нәтиже

Оқушы білуі тиіс:

• Шәкәрім Құдайбердіұлы өмірі мен шығармашылық жолын;

• Ақын өлеңдерінің тақырыбы мен идеясын, еңбектерінің аттарын;

• Шәкәрім ҚұдайбердіұлыXVIII ғасырда өмір сүрген Бұқар жырау мен Көтеш, Абай, Ұлбике, Жанақ ақындардың шығаррмаларын жинақтаушы екенін;

• Шәкірімнің поэмаларын;

• Әдебиет теориясынан жанр түрлерін;

Оқушының істеуі қажет:

• Берілген мәтінді түсініп оқу;

• Берілген сөздікпен аударма жасау;

• XIXғасыр әдебиет үлгілерін;

• Шығармалардың көркемдік ерекшеліктерін таба білу.

• Поэмаларын талдауды;

• Шығармалардымазмұндауды;

• Махаббат дастанының мәні мен мазмұнын, айтар ойын.

Оқушы біледі:

• Шәкәрім Құдайбердіұлыөмірі мен шығармашылық жолын;

• Ақын өлеңдерінің тақырыбы мен идеясын, еңбектерінің аттарын;

• Қазақ және хандар тарихы туралы шежіре жазғандығын; Әдебиет теориясынан жанр түрлерін;

Оқушы істей алады:

• Мәтіннің мазмұнын игеру керектігін;

• Шығармалардың берілу себебін;

• Сөздікпен жұмыс жасауды;

• Қазақ әдебиетінің негізгі салаларын;

• Ақынның философиялық шығармаларына шолу. «Үш анық»

• Ақынның романдары;

• Ақынның «Еңлік-Кебек» поэмасының мазмұны, идеясы;

• Поэманың кейіпкерлеріне сипаттама.

Тексеру жұмысының түрлері

Жалпылама сұрақтар

Танымдық әрі теориялық сұрақтар

Сабақ кезеңдері

I.

Кіріспе кезең

А) кезекші баянаты

Б) тақырыппен таныстыру

В) сабақтың мақсаты мен міндеттер

1 мин

Тақтада күн атауы мен тақырып, сыныптағы

тапсырма , үйге берілетін тапсырма жазылып тұрады.

II. Өзектілігі

Үй тапсырмасын тексеру. Жамбыл Жабаевтың «Шағым» өлеңінің тақырыбы мен идеялық мазмұны туралы, әдебиет теориясынан өлең, силлабикалық буын, лирика туралы сұралады.

5 мин

Өткен тақырыптар негізінде пысықтау сұрақтары қойылады және Жамбылдың "Шағым" өлеңі жатқа сұралады.

ХІХ ғасырдың ІІ жартысында қазақ даласында болған саяси-ахуалдарға шолу жасау.

2 мин

1. ЭО-10. Әдебиеттану: дастан.

2. ЭО-9. Әдебиеттану: риторикалық сұрақ

III.

Негізгі бөлім

Жаңа тақырып. таныстыру. лицеистердің Шәкәрім Құдайбердіұлы өмірі мен шығармашылығы жайлы білімдерін толықтыру, көрнекті ақын, публицист, этнограф, саяхатшы, ағартушы Шәкәрім Құдайбердіұлыеңбектерімен таныстыру.

ақынның «Еңлік-Кебек» дастаныныңтақырыбы туралы, әдебиет теориясынан дастан жанры туралы түсінік беру

23мин

1. Оқулықта 149-152-беттерде берілген ақын туралы мәтінмен танысу.

2. Сөздік жұмысын ұйымдастыру.

• Шәкәрім - лирик (өлеңдерінің тақырыбы);

• Шәкәрім - аудармашы (кімнің қандай шығармаларын аударған?);

• Шәкәрім - эпик (поэмалары);

• Шәкәрім - сазгер (әндері);

• Шәкәрім - жазушы (әңгімелері мен романы);

Шәкәрім - тарихшы, ойшыл (зерттеулері, философиялық жазбалары);

3. Поэманы композициялық – сюжеттік құрылысына талдау.

Оқиға желісі / Оқиға өрісі

1Оқиғаның басталуы

Кебектің Нысан абызға бал ашқызуы

2.Оқиғаның байланысуы

Кебектің аңға шығуы. Еңлікпен кездесуі.

3.Оқиғаның дамуы

Кебек пен Еңліктің бір-біріне сөз беруі.Қара жартаста кездесуі

4.Оқиғаның шиеленісуі

Кебектің Еңлікті алып қашуы, сәбилерінің дүниеге келуі

5.Оқиғаның шарықтауы

Екі жасты өлтіруге шешім қабылдауы.Кеңгірбайдың қатал үкімі.

6.Оқиғаның шешімі

Еңлік пен Кебекті ат құйрығына байлап өлтіруі. Шырылдаған сәбидің тауда қалуы.

Бекіту

3 мин

1.Басқа әдебиет өкілдерінен Шәкәрім Құдайбердіұлықандай ерекшеліктерін байқадыңыздар?

2. «Бұрыш стратегиясы»

Еңлік пен Кебектің өліміне кім (не) кінәлі?

IV.

Сабақтың қорытын

дысы

Үй тапсырмасына түсіндірме

1. мин

1.Ш.Құдайбердіұлы «Еңлік – Кебек» поэмасынан үзінді жаттау;

2. «Еңлік -Кебек»  ─  ғашықтық  трагедия»  атты  шағын  шығарма  жазу.

Бағалау

2 мин

Оқушы күнделігі, журнал

Рефлексия

1 мин

Бүгінгі сабақтан қандай жаңа мағлұмат алдыңыздар? Тағы да не білгілеріңіз келеді?